Czym jest choroba zawodowa i jakie roszczenia przysługują Ci z jej tytułu?

Niektóre zawody wiążą się z wystawieniem na szkodliwe czynniki. To z kolei może prowadzić do powstania poważnych chorób. W takiej sytuacji niekoniecznie otrzymasz jedynie świadczenie z ZUS-u. Czasami masz szansę zyskać znacznie więcej, o ile udowodnisz odpowiedzialność pracodawcy za chorobę zawodową.

Czym jest choroba zawodowa?

Czytając ten wpis, prawdopodobnie jesteś już w momencie, gdy stwierdzono u Ciebie chorobę zawodową. Chcesz więc dowiedzieć się, co zrobić w dalszej kolejności i jak uzyskać odszkodowanie od pracodawcy za chorobę zawodową. Nie ma więc sensu rozwodzić się szczegółowo nad definicją choroby zawodowej. Dla formalności warto jednak przypomnieć o kilku kwestiach.

1. Chorobą zawodową może być tylko takie schorzenie, które znajduje się w wykazie chorób zawodowych (załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów). Będzie to więc m.in. pylica płuc, pylica krzemowa czy pylica spawaczy, gorączka metaliczna, astma oskrzelowa, byssinozaoraz międzybłoniak opłucnej.
2. Z drugiej strony, to że masz np. pylicę płuc, nie przesądza automatycznie, że jest to choroba zawodowa. Trzeba jeszcze ustalić, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, które występują w środowisku pracy albo w związku ze sposobem jej wykonywania.
3. To, czy masz chorobę zawodową, oceni Inspektor Sanitarny. Zgłoszenia w celu rozpoznania musisz dokonać niezwłocznie po rozpoznaniu choroby lub pojawieniu się podejrzenia o niej, przy czym może to nastąpić nawet po zakończeniu pracy.

Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w związku z chorobą zawodową?

Jeśli stwierdzono u Ciebie chorobę zawodową, masz dwie możliwości. Podstawowa z nich to ubieganie się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu stwierdzenia choroby zawodowej, które możesz otrzymać z ZUS-u.

Przysługuje ono na tych samych zasadach co w przypadku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy. Oznacza to, że również z tytułu choroby zawodowej otrzymasz jednorazowo kwotę, której wysokość ściśle regulują przepisy.

To, ile wypłaci Ci ZUS, zależy przy tym nie od poniesionych przez Ciebie szkód (np. kosztów leczenia czy przekwalifikowania), ale od procentowo określonego uszczerbku na zdrowiu. Tym samym jednorazowe świadczenie może okazać się zdecydowanie za niskie względem Twoich potrzeb.

Choroba zawodowa – o jakie świadczenia możesz się starać?

Jeśli już Inspektor Sanitarny stwierdzi chorobę zawodową, to z tego tytułu możesz otrzymać konkretne świadczenia z ZUS-u, takie jak:

• zasiłek chorobowy – przysługuje Ci od pierwszego dnia niezdolności do pracy i wynosi 100% podstawy wymiaru. Możesz go jednak pobierać przez maksymalnie 182 dni,
• świadczenie rehabilitacyjne – będziesz otrzymywać je od chwili, gdy wyczerpiesz prawo do zasiłku chorobowego (czyli od 183. dnia niezdolności do pracy). Jego wysokość również wynosi 100% podstawy wymiaru i możesz pobierać je maksymalnie 12 miesięcy,
• jednorazowe odszkodowanie z ZUS-u – masz do niego prawo, o ile odniesiesz uszczerbek na zdrowiu ze względu na chorobę zawodową.
• jednorazowe odszkodowanie dla rodziny pracownika – będzie przysługiwać rodzinie, której bliski zmarł wskutek choroby zawodowej.

Choć wszystkie te świadczenia pobierasz z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, istnieją sytuacje, w których dodatkowe pieniądze wypłaci Twój pracodawca.

Kiedy otrzymasz odszkodowanie od pracodawcy za chorobę zawodową?

Świadczenia od pracodawcy nie należy Ci się zawsze przy chorobie zawodowej, ale dopiero gdy:

1. Świadczenia z ZUS-u okazało się niewystarczające.
2. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za chorobę zawodową,
3. Wykażesz tę odpowiedzialność, a także wysokość należnych Ci świadczeń.

W pierwszej kolejności zawsze musisz więc wystąpić po swoje świadczenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tylko wtedy będziesz w stanie ocenić, czy wypłacona kwota jest za niska. Zwykle jednak rzeczywiście tak będzie. ZUS nie patrzy bowiem na poniesione przez Ciebie szkody (a więc na to, jak duże straty majątkowe poniesiesz w związku z chorobą zawodową), ale działa według odgórnych wytycznych. W efekcie może się okazać, że przyzna Ci zdecydowanie niższą kwotę niż wartość poniesionych szkód.

Dopiero wtedy czas zwrócić się do pracodawcy po dodatkowe świadczenia. Będą mieć one charakter uzupełniający, czyli powinny odpowiadać różnicy między tym, co naprawdę Ci się należy a kwotą wypłaconą przez ZUS.

Wciąż pozostaje jednak ostatnia kwestia – musisz wykazać odpowiedzialność pracodawcy za chorobę zawodową. A to może okazać się trudnym zadaniem.

Warto też dodać, że odszkodowanie od pracodawcy za chorobę zawodową przysługuje Ci nie tylko jako poszkodowanemu pracownikowi. Zdarza się, że choroba zawodowa doprowadza nawet do śmierci. W takiej sytuacji jako osoba bliska zmarłego również możesz kierować odpowiednie roszczenia do jego pracodawcy. I w tym przypadku nie obędzie się jednak bez wykazania odpowiedzialności pracodawcy za chorobę zawodową.

Kiedy ma miejsce odpowiedzialność pracodawcy za chorobę zawodową?

Kwestia odpowiedzialności jest najbardziej skomplikowana, bo w zależności od konkretnego zakładu pracy może przebiegać na nieco innych zasadach.

1. Jeśli pracujesz w tzw. zakładzie wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody (czyli mówiąc prościej: napędzanym głównie przy pomocy prądu, gazu itd.) – pracodawca odpowiada na zasadzie ryzyka,
2. W pozostałych przypadkach – ma miejsce odpowiedzialność na zasadzie winy.

Najpierw musisz więc ustalić rodzaj odpowiedzialności. Każdy z nich wiąże się bowiem z innymi wymogami, jakie należy spełnić.

Odpowiedzialność na zasadzie winy

Jeśli pracodawca odpowiada za chorobę zawodową na zasadzie winy, konieczne będzie wykazanie istnienia 3 elementów:

1. Winy pracodawcy za zaistniałą chorobę zawodową,
2. Szkód po Twojej stronie,
3. Związku przyczynowego między winą pracodawcy a Twoją szkodą.

Przykładowo, jeśli pracodawca nie wyposażył Cię w odpowiednią odzież ochronną, to dopuścił się zaniedbań w zakresie BHP w pracy (ponosi winę). Załóżmy, że teraz cierpisz np. na pylicę. Twoje szkody to w tym przypadku m.in. kosztowne leczenie, brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy (utracony dochód) i zmniejszenie perspektyw na przyszłość.

Musisz więc wykazać, że zachowanie pracodawcy doprowadziło do choroby zawodowej. Ważne będzie także zadbanie o wymienienie wszystkiego, czego się domagasz i ustalenia konkretnych kwot. Oczywiście musisz poprzeć swoje żądania dowodami – np. rachunkami za leczenie.

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Jeśli pracodawca odpowiada na zasadzie ryzyka, to znajdujesz się w lepszej sytuacji. Nie ma bowiem znaczenia, czy w ogóle jest on winny wystąpienia choroby zawodowej. Jak sama nazwa wskazuje, w związku z prowadzeniem takiego zakładu pracy ponosi ryzyko odpowiadania także za sytuacje, do których nie doprowadził swoim działaniem czy powstrzymaniem się od konkretnej czynności.

W tym przypadku odszkodowanie od pracodawcy za chorobę zawodową otrzymasz, jeśli udowodnisz, że:

1. Ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – czyli, że prowadzi przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody,
2. Po Twojej stronie powstała szkoda konkretnej wysokości.

Jak widzisz, w tym przypadku znacznie prościej będzie Ci uzyskać pieniądze. Pracodawca nie musiał nawet dopuścić się jakichkolwiek zaniedbań, żeby pojawiła się konieczność wypłaty odszkodowania.

Odszkodowanie od pracodawcy za chorobę zawodową to nie wszystko – może Ci przysługiwać także zadośćuczynienie!

Odpowiedzialność pracodawcy za chorobę zawodową nie będzie jednak ograniczać się tylko do szkód majątkowych (wypłaty odszkodowania). Oprócz tego możesz domagać się dodatkowej rekompensaty, jaką jest zadośćuczynienie za doznane krzywdy.

Tutaj sprawa jest już nieco bardziej skomplikowana, bo nie jesteś przecież w stanie pokazać twardych dowodów na istnienie i rozległość tych krzywd. W przypadku załamania nerwowego spowodowanego brakiem zdolności do dalszej pracy możesz wprawdzie np. dostarczyć zaświadczenie od psychiatry. Na tej podstawie nie będzie jednak można ocenić, jak duże były Twoje krzywdy.

Istnieje wiele czynników, od których zależy wysokość zadośćuczynienia. Będzie to m.in. Twój wiek, perspektywy na przyszłość, długość trwania krzywd i to, jak mocno je odczujesz. Jak widzisz, są to więc bardzo niejasne kryteria. Tak naprawdę w tym zakresie wiele będzie zależeć od siły Twojej argumentacji.

Jeśli więc chcesz mieć pewność, że zażądasz odpowiedniej kwoty, możesz skorzystać z pomocy prawnika. On wprawdzie też nie dysponuje żadną ścisłą tabelą z wyliczeniami, za jaką krzywdę należy Ci się jakie zadośćuczynienie od pracodawcy. Ma jednak duże doświadczenie i na podstawie poprzednich tego typu spraw albo orzeczeń sądowych będzie w stanie wyznaczyć kwotę adekwatną do Twojej sytuacji.