Kiedy należy się renta po ojcu?

Ubezpieczenie rentowe i wypadkowe chroni nie tylko samego ubezpieczonego, ale także jego najbliższych. Oznacza to, że w razie śmierci poszkodowanego jako członek jego rodziny też możesz liczyć na pewne świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Mowa tu nie tylko o zasiłku pogrzebowym, ale przede wszystkim o rencie rodzinnej wypadkowej, którą po spełnieniu ustawowych wymogów mogą otrzymać między innymi dzieci czy małżonek zmarłego. 

Czym jest renta rodzinna wypadkowa?

Ubezpieczenie rentowe i wypadkowe w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ma chronić przede wszystkim interesy samego ubezpieczonego. Zdarza się jednak, że tego typu zdarzenia prowadzą nie tyle do problemów zdrowotnych, co nawet do śmierci. W takiej sytuacji to najbliższym zmarłego ZUS wypłaci odpowiednią kwotę w ramach tzw. renty rodzinnej wypadkowej.

Jest to świadczenie przewidziane dla rodziny ubezpieczonego, który zmarł w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Podobnie prawo do renty rodzinnej wypadkowej przysługuje rodzinie rencisty uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Śmierć musi nastąpić więc ze względu na wypadek przy pracy lub chorobę zawodową. Tylko wtedy możesz otrzymać rentę rodzinną jako osoba bliska dla poszkodowanego. Przed wypłaceniem odpowiedniej kwoty Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustali więc, czy ten warunek został spełniony.

Za wypadek przy pracy uważa się przy tym nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną i powodujące uraz lub śmierć. Musi ono wystąpić w związku z pracą, a więc:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktowane są także takie wypadki, do których doszło w trakcie podróży służbowej, podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony czy przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Choroba zawodowa to natomiast ta wywołana przez czynniki szkodliwe dla zdrowia, które wystąpiły w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy. Co ważne, mowa tu tylko o tych schorzeniach, które zostały uwzględnione w wykazie chorób zawodowych. Nie ma natomiast wymogu, by choroba zawodowa była wyłączną przyczyną śmierci. Ważne, by miała istotne znaczenie.

Śmierć ojca w wypadku przy pracy czy wskutek choroby zawodowej

Śmierć ojca, matki czy innej bliskiej osoby w wypadku przy pracy lub w wyniku choroby zawodowej daje Ci jednak nie tylko prawo do wspomnianej renty rodzinnej. Jako osoba bliska możesz ubiegać się także o zasiłek pogrzebowy wysokości maksymalnie 4 tysięcy złotych.

Co więcej, jeśli ubezpieczony czy rencista zmarł wskutek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy, będziesz mieć też prawo do jednorazowego odszkodowania. Jego wysokość określa się, biorąc pod uwagę osoby uprawnione do jego otrzymania. Z tego powodu odszkodowanie przysługuje w wysokości:

• 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia – gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko;
• 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia – gdy uprawniony jest inny członek rodziny.

Gdy prawo do odszkodowania mają jednocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci albo dwoje lub więcej dzieci, 18-krotność przewidzianej kwoty ulega odpowiedniemu zwiększeniu. Podobnie sytuacja wygląda w razie gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są inni członkowie rodziny albo gdy odszkodowanie to mają otrzymać jedynie członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci. Kwotę ustaloną w ten sposób dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych.

Renta rodzinna wypadkowa – podstawa prawna

Renta rodzinna wypadkowa została uregulowana w Ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przy ustalaniu kręgu uprawnionych do jej otrzymania zastosowanie znajduje także Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wspomniane ustawy ustalają warunki, jakie trzeba spełnić, by otrzymać rentę rodziną powypadkową. Co więcej, ustawa o emeryturach i rentach przewiduje, że jeśli uprawniony zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, małżonek, dzieci czy inne bliskie osoby mogą łatwiej uzyskać „zwykłą” rentę rodzinną. Będzie ona im przysługiwać bez względu na długość okresu uprawniającego ubezpieczonego do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie tych przepisów.

Kto jest uprawniony do renty rodzinnej wypadkowej?

Do renty rodzinnej wypadkowej uprawnione są te same osoby co do „zwykłej” renty rodzinnej. Będą to więc:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności – z wyjątkiem dzieci przyjętych w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• małżonek (w tym wdowa i wdowiec),
• rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające.

Dla każdej z tych grup ustawa wprowadza jednak dodatkowe wymogi, które należy spełnić, by móc otrzymać rentę rodzinną wypadkową. I tak oto dzieci, w tym dzieci drugiego małżonka czy przysposobionych, mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 roku życia. Jeśli przekroczyły ten wiek, renta rodzinna wypadkowa przysługuje im do momentu ukończenia nauki, przy czym maksymalnie do 25 roku życia. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy stały się całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji.

W przypadku wnuków, rodzeństwa czy innych dzieci przyjętych na wychowanie ustawa przewiduje jeszcze więcej wymogów. Takie osoby muszą przede wszystkim spełnić wszystkie wymogi dotyczące dzieci własnych opisane wyżej. Konieczne jest także, by były przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego. Wyjątkiem jest tu sytuacja, gdy śmierć nastąpiła w wyniku wypadku.

Co więcej, aby otrzymać rentę rodzinną wypadkową wnuki, rodzeństwo czy inne dzieci przyjęte na wychowanie nie mogą mieć prawa do renty po zmarłych rodzicach. Jeśli ci natomiast żyją – prawo do renty rodzinnej wypadkowej będzie przysługiwać tylko w sytuacji, gdy rodzice nie mogą zapewnić swoim dzieciom utrzymania albo gdy ubezpieczony był opiekunem ustanowionym przez sąd.

Małżonek nie otrzyma renty w sytuacji, gdy sąd orzekł separację przed śmiercią ubezpieczonego. Ustawa przewiduje również ograniczone prawo otrzymania takiego świadczenia w stosunku do wdowy czy wdowca. Taka osoba musi mieć ukończone co najmniej 50 lat lub być niezdolna do pracy.

W przypadku wdowców poniżej 50. roku życia renta wypadkowa po zmarłym małżonku będzie przysługiwać, jeśli taka osoba wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do pobrania renty po zmarłym. Niezależnie od powyższych warunków mąż czy żona zmarłego ubezpieczonego może otrzymać wypadkową rentę rodzinną także, gdy nie ma wystarczających źródeł utrzymania.

Rodzice macocha czy ojczym mogą otrzymać powypadkową rentę rodzinną, jeśli mają co najmniej 50 lat albo są niezdolni do pracy. Konieczne jest także spełnienie dodatkowego warunku – ubezpieczony zmarły przed śmiercią musiał bezpośrednio przyczyniać się do utrzymania takich osób.

Jaka jest wysokość renty rodzinnej wypadkowej?

Przepisy przewidują też konkretną wysokość powypadkowej renty rodzinnej w zależności od tego, ile osób jest uprawnionych do tego świadczenia. W razie, gdy prawo to przysługuje tylko jednej osobie, może ona otrzymać rentę wysokości 85% świadczenia zmarłego. Jeśli do renty uprawnione są dwie osoby, będzie to 90% świadczenia, a w pozostałych przypadkach – 95%.

Wspomniane świadczenie zmarłego stanowiące podstawę do obliczenia wysokości renty to kwota, jaka przysługiwałaby osobie całkowicie niezdolnej do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Musisz też pamiętać, że w sytuacji, gdy rentę rodzinną wypadkową otrzyma kilka osób, ta kwota przysługuje im łącznie, a nie każdemu z osobna. Dzieli się więc pomiędzy wszystkich uprawnionych.