Wypadek wiązał się dla Ciebie nie tylko z konsekwencjami materialnymi, ale i z traumą, bólem czy cierpieniem? W takim razie należy Ci się rekompensata za te krzywdy, czyli zadośćuczynienie. Nie jest jednak wcale tak łatwo ustalić, jaka kwota będzie odpowiednia. W takim razie od czego zależy wysokość zadośćuczynienia?
Czym jest zadośćuczynienie?
Temat zadośćuczynienia dosyć często poruszany jest na tym blogu. Aby więc zbytnio się nie powtarzać, wystarczy tylko krótko przypomnieć, czym jest zadośćuczynienie.
To kwota pieniężna, którą możesz otrzymać jako rekompensatę za doznane krzywdy. Chodzi więc o wszystkie niematerialne skutki zdarzenia, takie jak np. trauma, cierpienie i ból fizyczny.
Oznacza to, że jako osoba poszkodowana możesz otrzymać i odszkodowanie, i zadośćuczynienie, bo te świadczenia się wzajemnie nie wykluczają. To pierwsze ma za zadanie naprawić szkody majątkowe (pokryć koszty leczenia, naprawy samochodu itd.). Rolą zadośćuczynienia będzie natomiast naprawienie szkody niemajątkowej.
Kto ustala wysokość zadośćuczynienia?
Po tym krótkim przypomnieniu czas przejść do głównego tematu artykułu. Zanim jednak dowiesz się, od czego zależy wysokość zadośćuczynienia, musisz jeszcze wiedzieć, kto w ogóle zdecyduje o tym, jaka kwota będzie odpowiednia.
Możliwości są tu 2. Po pierwsze, jeśli ubiegasz się np. o zadośćuczynienie za wypadek komunikacyjny, a więc naprawienie szkód odbywa się z OC sprawcy, teoretycznie to Ty decydujesz, jaka kwota będzie odpowiednia. Zgłaszasz bowiem swoje szkody niematerialne (krzywdy) ubezpieczycielowi i żądasz zadośćuczynienia konkretnej wysokości.
Oczywiście, jak możesz się spodziewać, bardzo często ubezpieczyciel się z Tobą nie zgodzi i uzna, że żądana wartość powinna być niższa. Od jego decyzji masz jednak prawo się odwołać, choć nie zawsze przynosi to zamierzony efekt. Wtedy możesz zdecydować się na drogę sądową.
I tu właśnie przechodzimy do drugiego wariantu odpowiedzi na pytanie o to, kto ustala wysokość zadośćuczynienia. Jako że w wielu przypadkach odwołanie od decyzji nie przynosi skutku i konieczne okazuje się złożenie pozwu, ostateczna decyzja należy do sądu, do którego trafi dana sprawa.
Ile można dostać zadośćuczynienia?
Obojętnie jednak, czy jesteś na etapie wnioskowania o zadośćuczynienie do ubezpieczyciela, czy też czeka Cię sprawa w sądzie, to Ty musisz określić, czego się domagasz – czy to składając wniosek o wypłatę zadośćuczynienia i odszkodowania, czy też pozew do sądu.
W tym momencie pojawiają się już trudności. Z jednej strony zgodnie z przepisami osoba odpowiedzialna za szkodę powinna ją naprawić w pełni. Skąd jednak wiedzieć, jaka kwota pieniężna „całkowicie” rekompensuje krzywdy?
Sprawa jest dosyć skomplikowana. Podawanie w tym miejscu jakichkolwiek widełek kwotowych nie miałoby sensu. Powód jest prosty: zadośćuczynienie równie dobrze może wynosić 50, jak i 500 tysięcy złotych. Jak widzisz, rozbieżności są więc naprawdę ogromne.
Jak sąd ustala wysokość zadośćuczynienia?
Przepisy wspominają jedynie o „odpowiedniej sumie tytułem zadośćuczynienia”. Jest to więc dość niejasne określenie. Każdy może przecież za „odpowiednią” uznawać zupełnie inną kwotę. Sądy jednak już niejednokrotnie wypowiadały się w tej sprawie. Na podstawie najważniejszych orzeczeń można stwierdzić, że:
- „odpowiednia” suma to taka, która przy uwzględnieniu krzywdy osoby poszkodowanej utrzymana jest w rozsądnych granicach i odpowiada aktualnym warunkom oraz przyjętej stopie życiowej społeczeństwa,
- zadośćuczynienie zawsze powinno być ekonomicznie odczuwalne,
- ma możliwie jak najpełniej realizować funkcję kompensacyjną (rekompensować Twoje przeżycia),
- sąd ma dużą swobodę w zakresie ustalenia wysokości zadośćuczynienia,
- zadośćuczynienie powinno być odnoszone do konkretnego przypadku, a więc dostosowane do konkretnej, indywidualnej sytuacji.
Od czego zależy wysokość zadośćuczynienia?
Właściwie najkrótsza odpowiedź na pytanie, od czego zależy wysokość zadośćuczynienia, powinna brzmieć: od skali doznanych przez Ciebie krzywd.
W praktyce jednak pod uwagę bierze się wiele czynników, które pozwalają lepiej ustalić odpowiednią kwotę.
Będzie należeć do nich m.in. Twój wiek. Zadośćuczynienie wypłacane jest bowiem jednorazowo. Musi więc rekompensować już doznane krzywdy, jak i te, które pojawią się dopiero w przyszłości. W końcu jeśli krzywda ma trwały charakter (np. stajesz się osobą niepełnosprawną), to jako osoba młodsza statystycznie będziesz żyć z nią dłużej niż jako ktoś w podeszłym wieku.
Znaczenie ma także dotychczasowy tryb życia i to, jak dane doświadczenia na niego wpłynęły. Utykanie do końca życia to tragedia o innej skali dla osoby wykonującej np. pracę biurową, a już zupełnie inna dla sportowca. Tak samo jak trwały uraz ręki może być prawdziwym dramatem np. dla pianisty, ale już niekoniecznie dla osoby wykonującej pracę, w której taki uszczerbek na zdrowiu nie jest szczególnym utrudnieniem.
Kolejny istotny czynnik to czas trwania cierpienia. Wypadek nieraz oznacza dla Ciebie bolesną rekonwalescencję, ale z upływem miesięcy te dolegliwości ustępują. Równie dobrze może się jednak zdarzyć, że ból będzie towarzyszył Ci do końca życia. Podobnie sprawa wygląda jeśli chodzi o konsekwencje dla Twojej psychiki – dwie osoby na tę samą sytuację mogą zareagować w zupełnie inny sposób. Dla Ciebie może ona oznaczać np. popadnięcie w depresję czy traumę, a dla kogoś innego – już niekoniecznie.
Na wysokość zadośćuczynienia będzie też wpływać stopień uszczerbku na zdrowiu. Wyraża się go w procentach, przy czy 0 (w uproszczeniu) oznacza osobę zdrową, a 100% – obrażenia powodujące śmierć. Zdecydowanie nie oznacza to jednak, że sąd powinien stosować mechaniczne obliczenia, mnożąc określoną kwotę przez dany procent.
Jak obliczyć wysokość zadośćuczynienia?
Po przeczytaniu wszystkich poprzednich akapitów możesz dojść do wniosku, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia nie jest prostym zadaniem. Nie bez powodu zresztą tak wielu pokrzywdzonych zgłasza się po pomoc do prawnika.
Dobrym punktem wyjścia może być w tym przypadku przyjrzenie się podobnym sprawom, które trafiły przed sąd. To, że w jednej z nich przyznano pokrzywdzonemu kwotę X nie znaczy wprawdzie, że i Tobie się ona należy. Sąd w żaden sposób nie będzie bowiem związany orzeczeniem w podobnej sprawie. W końcu – jak już wiesz – każdy taki przypadek trzeba oceniać indywidualnie. Na pewno jednak będzie to dobry punkt wyjścia do określenia, jakiej kwoty możesz się domagać.
Pamiętaj też o uwzględnieniu wszystkich wyżej wymienionych czynników. Jak te doświadczenia wpływają na Twoje dalsze życie? Czy skutki wypadku są trwałe? To wszystko ma znaczenie. W końcu krzywda jest bardzo subiektywna i dla dwóch osobach w tej samej sytuacji może mieć zupełnie inny rozmiar.
Wreszcie musisz pamiętać, że zadośćuczynienie ma mieć wartość ekonomicznie odczuwalną, a więc musi rzeczywiście rekompensować Twoje cierpienia.
Dobra wiadomość jest taka, że choć kilka lat temu pokrzywdzeni zwykle otrzymywali stosunkowo niewielkie kwoty tytułem zadośćuczynienia, to w ostatnich latach sądy coraz częściej przyznają już znacznie wyższe rekompensaty za doznane krzywdy.
Od czego zależy wysokość zadośćuczynienia? – podsumowanie
- Zadośćuczynienie to kwota pieniężna rekompensująca Ci doznane krzywdy – np. ból, cierpienie, poczucie straty, traumę itd.
- Teoretycznie to Ty decydujesz, jaka kwota zadośćuczynienia będzie odpowiednia. Zgłaszasz swoje roszczenie osobie odpowiedzialnej za zapłatę (np. ubezpieczycielowi sprawcy wypadku) i wskazujesz konkretną wartość. Ubezpieczyciel może się jednak z Tobą nie zgodzić, a i odwołanie od jego decyzji nieraz nie przyniesie skutku. Wtedy ostateczna decyzja będzie należeć do sądu.
- Przepisy wspominają jedynie, że suma zadośćuczynienia powinna być „odpowiednia”. Sądy stoją na stanowisku, że pod tym pojęciem kryje się kwota utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadająca zakresowi cierpień oraz ekonomicznie odczuwalna. Zawsze należy więc ustalać ją w odniesieniu do konkretnego przypadku, biorąc pod uwagę wiele okoliczności sprawy.
- Na wysokość zadośćuczynienia może wpływać m.in. Twój wiek, rozmiar i czas trwania cierpień, dotychczasowy tryb życia, Twoja kondycja psychiczna po wypadku czy stopień uszczerbku na zdrowiu.
