Baza wiedzy

Świadczenia należne z OC sprawcy w przypadku śmierci osoby najbliższej

Prawniczka Joanna Szymanowska | 25.11.2021

świadczenia w przypadku śmierci osoby najbliższej

Śmierć bliskiej Ci osoby niewątpliwie oznacza ogromną stratę i cierpienie. Nieraz wiąże się także z ogromnymi zmianami w Twoim życiu pod względem ekonomicznym. I choć oczywistym jest, że żadne pieniądze nie zwrócą czyjegoś życia, to masz przynajmniej szansę na poprawę swojej sytuacji materialnej. Wbrew pozorom zadośćuczynienie to zwykle nie jedyne, czego możesz żądać w ramach polisy OC sprawcy. Przepisy przewidują też inne świadczenia w przypadku śmierci osoby najbliższej.

Czego możesz się domagać, gdy umiera bliska Ci osoba?

Jeśli bliska Ci osoba zmarła wskutek uszkodzenia ciała czy rozstroju zdrowia (choćby w wypadku komunikacyjnym czy wskutek błędu medycznego), zastosowanie znajduje art. 446 Kodeksu cywilnego. Poszczególne paragrafy wymieniają kolejne świadczenia przysługujące Ci w przypadku śmierci osoby najbliższej. Są to:

  1. Zwrot kosztów pogrzebu i leczenia,
  2. Renta,
  3. Stosowne odszkodowanie,
  4. Zadośćuczynienie.

1. Zwrot kosztów pogrzebu i leczenia

Zacznijmy od § 1 wspomnianego przepisu, który stanowi, że:

Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

To, jak wysokie będą to koszty, zależy od „zwyczajów przyjętych w danym środowisku”. Ważne jest więc to, jakie wydatki w związku z pogrzebem zwykle ponosi się w danym kręgu. Czasami mogą one odpowiadać postawieniu kosztownego nagrobka, a innym razem – skromnemu pochówkowi.

Oczywiście koszty pogrzebu to nie tylko wydatek na nagrobek. To także cena, którą trzeba zapłacić za wieńce, kwiaty, odzież żałobną i wiele innych. Za wszystkie te rzeczy możesz domagać się zwrotu pieniędzy. Wciąż pod warunkiem, że mieści się to w granicach „zwyczajów przyjętych w danym środowisku”.

Art. 446 § 1 wspomina jednak nie tylko o kosztach pogrzebu, ale także o kosztach leczenia. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, że bliska Ci osoba ulega poważnemu wypadkowi – np. komunikacyjnemu. W celu ratowania jej życia przeznaczasz pieniądze na opiekę medyczną, leki czy rehabilitację, ale finalnie poszkodowany umiera. W takiej sytuacji możesz oczekiwać, że suma wydana przez Ciebie w związku z leczeniem zostanie Ci zwrócona.

2. Renta

Wspomniany już art. 446 Kodeksu cywilnego w kolejnych akapitach przewiduje dalsze świadczenia w przypadku śmierci osoby najbliższej. Jednym z nich jest renta. Nie ma ona jednak wiele wspólnego z rentą, która otrzymujesz jako osoba niezdolna do pracy. Renta z art. 446 § 2 wiąże się z pojęciem obowiązku alimentacyjnego.

Ciąży on w pierwszej kolejności na krewnych w linii prostej, a więc na rodzicach, dzieciach, dziadkach czy wnukach. Nieraz jednak może dotyczyć także rodzeństwa, powinowatych czy ojczyma, macochy i pasierbów.

Art. 446 § 2 wyraźnie wskazuje, że jeśli zmarły miał obowiązek alimentacyjny, to Ty – jako osoba uprawniona do alimentów – możesz żądać odpowiedniej renty. „Odpowiednia” będzie w tym przypadku taka renta, która pozostanie zgodna z Twoimi potrzebami oraz możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zmarłego.

Renta odszkodowawcza przysługuje przy tym nie tylko osobom wyżej wymienionym. Prawo do tego świadczenia mają także inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. Przysługuje ona także dzieciom poczętym, ale nienarodzonym w chwili śmierci rodzica.

3. Stosowne odszkodowanie

Świadczenia w przypadku śmierci osoby najbliższej obejmują także tzw. stosowne odszkodowanie. W tym przypadku chodzi o sytuację, w której śmierć bliskiej Ci osoby spowodowała pogorszenie się Twojej sytuacji życiowej.

Stosowne odszkodowanie możesz więc otrzymać np. gdy:

  • zmarły był głównym żywicielem rodziny,
  • zmarły pomagał Ci np. przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego i po jego śmierci Twoje dochody spadną,
  • śmierć poszkodowanego kosztowała Cię utratę zdrowia – np. spowodowała konieczność podjęcia leczenia psychiatrycznego czy uniemożliwiła Ci częściowo lub całkowicie wykonywanie pracy.

Pojęcie pogorszenia się sytuacji życiowej jest więc naprawdę szerokie. Przy ustalaniu wysokości „stosownego odszkodowania” znaczenie mają przy tym nie tylko kwestie finansowe, ale i inne aspekty – np. brak pomocy w wychowaniu dziecka czy prowadzeniu firmy albo utrata wsparcia bliskiej osoby (np. małżonka).

4. Zadośćuczynienie

Wszystkie omówione wyżej kwestie odnosiły się do poniesionych przez Ciebie szkód, a więc strat materialnych. Tymczasem zgodnie z art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego:

Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Co to oznacza w praktyce? Pod pojęciem „krzywdy” w języku prawniczym rozumie się wszystkie doznania psychiczne czy fizyczne. Chodzi tu więc o ból i cierpienie po stracie bliskiej osoby, a także poczucie osamotnienia. Wprawdzie oczywistym jest, że żadne pieniądze nie wymażą tych uczuć. Mają jednak stanowić pewnego rodzaju rekompensatę.

Wysokość zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej będzie przy tym zależeć od kilku czynników. Nie ma tu znaczenia np. sytuacja materialna Twoja czy zmarłego. Pod uwagę bierze się natomiast wszystkie kwestie związane z doznaną krzywdą. Znaczenie ma więc chociażby zażyłość waszych kontaktów czy zakres cierpień psychicznych. Jeśli trata bliskiej osoby doprowadzi do depresji czy spowoduje u Ciebie konieczność pozostawania pod opieką psychiatryczną, możesz spodziewać się wyższego zadośćuczynienia, niż gdyby taka sytuacja nie miała miejsca.

Trudno jednak sprecyzować, co w tym przypadku oznacza „wyższe”. Właśnie dlatego, że cierpienia i bólu nie da się jednoznacznie określić w pieniądzach, to różnice w sumach zadośćuczynienia w podobnych sprawach mogą być spore. Wiele zależy w tym kontekście od przedstawionych przez Ciebie argumentów.

Na koniec warto też zauważyć, że przepis w poszczególnych paragrafach nie wspomina o „rodzinie”, a jedynie o „osobach bliskich”. Pojęcie to jest szersze i znaczenie mają nie tyle więzi krwi czy małżeństwo, co rzeczywista więź z poszkodowanym.

Świadczenia w przypadku śmierci osoby najbliższej – podsumowanie

  1. W razie śmierci bliskiej Ci osoby możesz domagać się zwrotu kosztów pogrzebu i leczenia, renty, stosownego odszkodowania oraz zadośćuczynienia. Pojęcie „bliskiej osoby” nie oznacza przy tym, że koniecznie musicie być rodziną w prawnym tego słowa znaczeniu.
  2. Zwrot kosztów pogrzebu powinien odpowiadać zwyczajowym kosztom przyjętym w danym kręgu. W zależności od rodzinnej tradycji i możliwości finansowych kwoty te w każdym przypadku mogą się więc różnić.
  3. Możesz domagać się też zwrotu wydatków za leczenie bliskiej Ci osoby (o ile oczywiście to Ciebie obciążały te koszty). Prawo do renty przysługuje Ci natomiast w sytuacji, gdy zmarły miał wobec Ciebie obowiązek alimentacyjny albo dobrowolnie i stale dostarczał Ci środki utrzymania ze względu na zasady współżycia społecznego.
  4. Gdy śmierć bliskiej osoby spowodowała pogorszenie Twojej sytuacji życiowej, możesz otrzymać też tzw. stosowne odszkodowanie.
  5. Oprócz wyżej wymienionych świadczeń związanych ze stratami materialnymi przysługuje Ci zadośćuczynienie. Ma za zadanie zrekompensować Ci doznane krzywdy (ból, cierpienie i stratę).

Zobacz inne artykuły, które mogą Cię zainteresować:

odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby

Baza wiedzy

Odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej – od kogo można je otrzymać?

Do wypadków śmiertelnych dochodzi w wielu sytuacjach – choćby w pracy czy na drodze. W takich przypadkach pamiętaj, że jako rodzinie zmarłego przysługuje Ci odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej.

roszczenia dla rodziny zmarłego w wypadku komunikacyjnym

Baza wiedzy

Śmiertelny wypadek komunikacyjny – jakie roszczenia przysługują członkom rodziny zmarłego?

Wypadki komunikacyjne niestety czasem kończą się śmiercią. Oczywiście żadne pieniądze nie są w stanie zwrócić czyjegoś życia ani załagodzić bólu po stracie. Przepisy przewidują jednak konkretne roszczenia dla rodziny zmarłego w wypadku komunikacyjnym, które mają stanowić przynajmniej częściową rekompensatę.

zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej

Baza wiedzy

Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej – kiedy Ci przysługuje i jaka jest jego wysokość?

Utrata członka rodziny wiąże się z ogromnym cierpieniem i poczuciem straty. Przepisy przewidują więc, że obok odszkodowania czy renty możesz otrzymać rekompensatę za doznane krzywdy – zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej.

Skontaktuj się
z nami i rozpocznijmy współpracę

Skontaktuj się