W czasach PRL internowano ponad 10 tysięcy osób. Jeszcze kolejne poddawano innym represjom. Jeśli też należysz do grona osób poszkodowanych przez ówczesny ustrój, możesz otrzymać odszkodowanie za stan wojenny. Takie prawo przysługuje Ci także, gdy to Twój bliski zmarły był ofiarą represji.
Jak uzyskać odszkodowanie za internowanie w stanie wojennym?
Kiedy dekretem z 1981 roku wprowadzono stan wojenny, był to szczególnie trudny czas dla tych Polaków, którzy postanowili aktywnie sprzeciwiać się panującemu ustrojowi. Jeśli pojawiło się ryzyko, że nie będą przestrzegać panującego wówczas porządku albo podejmą działalność zagrażającą ustrojowi, internowano ich w „ośrodkach odosobnienia”.
Zgodnie jednak z tzw. Ustawą lutową orzeczenia wydane wobec represjonowanych za działalność na rzecz niepodległej Polski są obecnie nieważne. Co więcej, poszkodowani wskutek represji mogą otrzymać odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Aby tak się jednak stało, w pierwszej kolejności trzeba unieważnić wspomniane orzeczenie, składając wniosek do odpowiedniego sądu okręgowego. Gdy sąd stwierdzi nieważność orzeczenia, będzie to też równoznaczne z uniewinnieniem. Na tej podstawie możesz następnie wystąpić do Skarbu Państwa o odszkodowanie i zadośćuczynienie za internowanie w stanie wojennym. Warto też dodać, że koszty postępowania o odszkodowanie poniesiesz nie Ty, ale właśnie Skarb Państwa.
Odszkodowanie mogą otrzymać także osoby poddawane innym represjom
Nie tylko sami internowani byli poszkodowani w czasach PRL-u. Z tego powodu odszkodowanie za stan wojenny mogą otrzymać także osoby poddawane wówczas innym represjom.
Przykładów jest przy tym naprawdę wiele – od przymusowej służby wojskowej, przez gnębienie w pracy, aż po zwolnienie ze względu na poglądy polityczne. Do znanych przypadków należy chociażby sprawa pewnego taksówkarza, który z uwagi na swoje poglądy miał wykonywać pracę tylko na nocnych zmianach, podczas których był zastraszany.
Co więcej, o odszkodowanie i zadośćuczynienie mogą ubiegać się także osoby, które pozbawiono wolności, choć nie toczyło się wobec nich żadne postępowanie – czyli stosowano wobec nich represje bez jakichkolwiek podstaw prawnych. Nowelizacja z 2019 roku wprowadziła z kolei możliwość ubiegania się o odszkodowanie przez osoby, które doznały szkód lub krzywd w związku z wydaniem niewykonanych orzeczeń lub decyzji o internowaniu.
Komu przysługuje odszkodowanie za stan wojenny?
Odszkodowanie za stan wojenny w pierwszej kolejności przysługuje samym internowanym czy poddawanym represjom. Jako że wydarzenia te miały miejsce aż kilkadziesiąt lat temu, zdarza się jednak, że sam poszkodowany nie żyje. W takiej sytuacji prawo do odszkodowania przechodzi na jego małżonka, dzieci i rodziców.
Jak wysokie odszkodowanie za stan wojenny możesz otrzymać?
W sprawach o internowanie trudno wskazać, jakiej konkretnie kwoty masz prawo się domagać. Wszystko zależy tutaj bowiem od konkretnego przypadku.
Odszkodowanie powinno odpowiadać sumie utraconych zarobków za czas internowania. Znaczenie będzie mieć więc zarówno czas poddawania represjom, jaki i wysokość otrzymywanego wynagrodzenia.
Aby je jednak otrzymać, musisz wykazać, że dana szkoda majątkowa wynikała bezpośrednio właśnie z internowania albo poddania Cię innym represjom. To Twoim zadaniem będzie też udowodnienie wysokości tych szkód.
Jeszcze więcej trudności pojawia się w przypadku zadośćuczynienia. Wypłacona kwota powinna rekompensować krzywdy, które przecież trudno jednoznacznie wyrazić w pieniądzach. Sąd może więc wziąć pod uwagę m.in. charakter i czas trwania cierpień, ich intensywność oraz nieodwracalność.
Odszkodowanie za stan wojenny – podsumowanie
- Jako osoba internowana lub poddana represjom w czasach PRL-u możesz otrzymać odszkodowanie i zadośćuczynienie.
- Koszty postępowania poniesie Skarb Państwa.
- Odszkodowanie powinno odpowiadać poniesionym przez Ciebie szkodom majątkowym. To Ty musisz jednak udowodnić wysokość tych kwot oraz wykazać, że miały bezpośredni związek z poddaniu Cię represjom lub z internowaniem.
- Zadośćuczynienie ma natomiast zrekompensować Ci doznane krzywdy. Na jego wysokość może wpływać m.in. czas trwania cierpień, ich intensywność i nieodwracalność.
- Odszkodowanie i zadośćuczynienie mogą otrzymać poszkodowani wskutek stanu wojennego, a jeśli zmarli – prawo to przechodzi na ich małżonków, rodziców i dzieci.
