Odszkodowanie od pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu

Zgłaszasz się po odszkodowanie z ZUS-u za wypadek przy pracy, ale wypłacone pieniądze okazują się niewystarczające. Czy to oznacza, że pozostałą kwotę musisz pokryć z własnej kieszeni? Niekoniecznie. Sprawdź, czy przypadkiem nie przysługuje Ci dodatkowe odszkodowanie od pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu.

Odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS-u to nie jedyne, co możesz otrzymać

Pracownicy często nie są świadomi, w jakich sytuacjach przysługuje im odszkodowanie od pracodawcy (lub jego ubezpieczyciela) za poniesiony uszczerbek na zdrowiu.

Jest to o tyle problematyczne, że tylko znając swoje prawa, możesz dostać wszystko, co Ci się należy. Pracodawca sam z siebie na pewno nie przypomni Ci o możliwości otrzymania dodatkowego odszkodowania. Niewiedza działa więc na Twoją niekorzyść.

W takim razie kiedy za wypadek przy pracy możesz otrzymać odszkodowanie od pracodawcy i poniesiony w związku z tym uszczerbek na zdrowiu?

Zanim w ogóle zaczniesz się nad tym zastanawiać, w pierwszej kolejności i tak po pieniądze zgłaszasz się do ZUS-u. Ten tekst nie ma jednak skupiać się na uzyskiwaniu pieniędzy z ubezpieczenia wypadkowego. Szczegółowe i jasne instrukcje na ten temat znajdziesz zresztą na stronie ZUS-u.

Duże znaczenie ma natomiast to, co dzieje się dalej. Często okazuje się, że pieniądze wypłacone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych są niewystarczające w stosunku do poniesionych przez Ciebie szkód. Wszystko dlatego, że przepisy odgórnie ustanawiają maksymalne sumy, jakie może otrzymać poszkodowany pracownik.

Istnieje więc duża szansa, że i Ty znajdziesz się w takiej sytuacji i kwota z ZUS-u będzie niewystarczająca w porównaniu do rzeczywiście poniesionych przez Ciebie szkód.

Jeśli nie znasz przepisów i przysługujących Ci praw prawdopodobnie w tym momencie poniesiesz dodatkowe koszty z własnej kieszeni. Zamiast tego możesz jednak sprawdzić, czy w Twojej sytuacji nie należy Ci się przypadkiem dodatkowe odszkodowanie od pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu. Istnieje szansa, że to właśnie on wypłaci brakującą sumę.

Dodatkowe odszkodowanie od pracodawcy – jak to wygląda w praktyce?

Nie ma żadnego przepisu, który wyraźnie wskazywałby, że należy Ci się jakiekolwiek odszkodowanie od pracodawcy. W Kodeksie pracy znajdziesz co najwyżej artykuł odnoszący się do odszkodowania od pracodawcy za utratę lub uszkodzenie przedmiotów osobistego użytku oraz tych niezbędnych do wykonywania pracy.

Rzecz w tym, że Kodeks pracy nie jest jedynym wyznacznikiem Twoich praw. Pracodawca może też odpowiadać na podstawie Kodeksu cywilnego. A tam znajduje się już konkretny przepis mówiący o obowiązku pełnego naprawienia szkód. Tego samego zdania są zresztą sądy. Przykładowo, Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 roku (III APa 9/13) stwierdził, że:

Cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy ma charakter uzupełniający.

Oznacza to po pierwsze, że czasem rzeczywiście możesz otrzymać odszkodowanie od pracodawcy, ale również, że będzie ono mieć tylko charakter uzupełniający. Tym samym:

• otrzymasz kwotę „dorównującą” do poniesionych przez Ciebie szkód – np. gdy można je oszacować na 200 tysięcy złotych, a z ZUS-u dostaniesz tylko 50 tysięcy, od pracodawcy należy Ci się pozostałe 150,
• dodatkowe odszkodowanie będzie Ci przysługiwać tylko, gdy pracodawca ponosi odpowiedzialność za całe zdarzenie.

Kiedy otrzymasz odszkodowanie od pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu?

W tym miejscu trzeba szczegółowo omówić jedną z najważniejszych kwestii w kontekście odszkodowania od pracodawcy – odpowiedzialność za wypadek. Tutaj sprawa już nieco się komplikuje, bo wiele zależy od tego, gdzie pracujesz – inne zasady odpowiedzialności obowiązują np. w biurze, a inne w wielkiej fabryce.

Zacznijmy jednak od bardziej powszechnego przypadku, czyli odpowiedzialności na zasadzie winy. Jak możesz się domyślić, w tej sytuacji pracodawca będzie ponosił odpowiedzialność, o ile do wypadku doszło z jego winy – np. ze względu na nieprzestrzeganie przepisów BHP.

Taka sytuacja będzie mieć miejsce np. gdy pracodawca nie zapewni Ci odpowiedniego sprzętu wymaganego na danym stanowisku pracy (np. kasku ochronnego) albo nie przeszkoli Cię z zasad bezpieczeństwa. Równie dobrze zaniedbania mogą jednak polegać np. na pozostawieniu na podłodze plątaniny kabli od urządzeń takich jak komputery czy drukarka w taki sposób, że łatwo się o nie potknąć.

Kiedy zachodzi odpowiedzialność pracodawcy?

Odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy na zasadzie winy

W przypadku, gdy pracodawca odpowiada na zasadzie winy (co ma miejsce w większości sytuacji), musisz udowodnić łączne istnienie 3 kwestii, takich jak:

• wina pracodawcy – np. fakt, że nie zapewnił Ci właściwego sprzętu ochronnego, szkolenia BHP itd.,
• szkoda – uszczerbek na zdrowiu (np. złamanie nogi, co z kolei wiąże się z leczeniem, czasem też rehabilitacją i dodatkowymi wydatkami),
• związek przyczynowy między winą pracodawcy a szkodą – musisz wykazać, że gdyby nie nieprzestrzeganie przepisów BHP przez pracodawcę, nie doszłoby do uszczerbku na zdrowiu.

Odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy na zasadzie ryzyka

Jak już wiesz, odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy może przebiegać jednak także na innych zasadach – w oparciu o zasadę ryzyka. Taki przypadek występuje w sytuacji, gdy pracujesz w miejscu „wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody” (np. w fabryce, gdzie wykorzystuje się wiele maszyn).

Wtedy znajdujesz się w nieco lepszej sytuacji. Pracodawca nie musi bowiem nawet ponosić winy za wypadek. Wystarczy tylko że wykażesz istnienie:

• szkody oraz
• faktu, że pracodawca odpowiada na zasadzie ryzyka (a nie na zasadzie winy).

Pracodawca odpowiadający na zasadzie ryzyka będzie mógł uniknąć wypłaty dodatkowego odszkodowania tylko gdy udowodni, że do szkody doszło:

• wyłącznie z Twojej winy,
• z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności,
• wskutek siły wyższej.

Od pracodawcy może Ci przysługiwać także zadośćuczynienie i renta uzupełniająca

Odszkodowanie to nie wszystko, co możesz otrzymać od pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu.

Jeśli wypadek doprowadził do orzeczenia niepełnosprawności, poza rentą wypłacaną przez ZUS masz prawo dochodzić też wypłaty renty uzupełniającej od samego pracodawcy. Ma ona za zadanie zrekompensować Ci utratę częściowej zdolności do pracy. Będzie więc odpowiadać różnicy między zarobkami otrzymywanymi dotychczas a tymi, które jesteś w stanie uzyskiwać po wypadku.

Poza tym wypadek przy pracy nieraz będzie pociągał za sobą nie tylko konsekwencje materialne. Może się wiązać także z bólem, traumą, cierpieniem itd. Za te przeżycia otrzymasz dodatkową rekompensatę, czyli zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Renta, odszkodowanie i zadośćuczynienie nie wykluczają się nawzajem. Oznacza to, że w niektórych przypadkach dostaniesz nawet je wszystkie. Odszkodowanie naprawi poniesione przez Ciebie szkody majątkowe, zadośćuczynienie zrekompensuje krzywdy, a renta – wyrówna Twoją sytuację materialną.

Jak pracownik powinien zachować się po wypadku?

Na koniec warto dodać, że duży wpływ na uzyskanie odszkodowania od pracodawcy będzie mieć Twoje zachowanie tuż po wypadku. Oczywiście na tym etapie wcale nie wiesz, czy w ogóle będziesz ubiegać się o dodatkowe pieniądze. Być może wystarczy Ci samo świadczenie z ZUS-u.

Nie zmienia to faktu, że musisz zadbać o prawidłowe sporządzenie protokołu powypadkowego. Powinny się tam znaleźć wszystkie okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy. Będzie to mieć znaczenie zarówno w kontekście świadczenia z ZUS-u, jak i odszkodowania od pracodawcy.

Jeśli Ty i Twój przełożony nie zgadzacie się co do okoliczności wypadku, masz prawo zgłosić zastrzeżenia, które zostaną dołączone do sporządzonego protokołu.