W gospodarstwie rolnym naprawdę nie trudno o wypadki. Niedbale pozostawiony sprzęt, nieupilnowane zwierzęta czy chwila nieuwagi – czasami tyle wystarczy, by doszło do tragedii. Jako osoba poszkodowana możesz wówczas żądać naprawienia szkody z OC rolnika. Czym w takim razie jest wypadek w rolnictwie i kiedy pieniądze rzeczywiście Ci się należą?
Rolnik obowiązkowo musi posiadać ubezpieczenie OC
Sam ustawodawca zdawał sobie sprawę, z jak wieloma zagrożeniami wiąże się praca na roli. Właśnie dlatego wprowadził obowiązkowe ubezpieczenie. Tak jak Ty i każdy inny posiadacz auta musicie mieć polisę OC, tak rolnik ma ten obowiązek w stosunku do gospodarstwa rolnego.
Tym samym jeśli dojdzie do wypadku, nie musisz się obawiać, że właściciel gospodarstwa nie wypłaci Ci potrzebnej kwoty ze względu na swoją sytuację finansową. Zamiast dochodzić zapłaty z jego prywatnego majątku, udasz się prosto do jego ubezpieczyciela i uzyskasz pieniądze.
OC obowiązkowo muszą mieć przy tym wykupione wszyscy posiadacze gospodarstwa rolnego. A przez to pojęcie rozumie się:
obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami, przekraczający łącznie powierzchnię 1,0 ha, jeżeli podlega on w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym, a także obszar takich użytków i gruntów, niezależnie od jego powierzchni, jeżeli jest prowadzona na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kto ponosi odpowiedzialność za wypadek w rolnictwie?
Biorąc pod uwagę, że to rolnik (właściciel gospodarstwa rolnego) ma obowiązek wykupienia OC, może się wydawać oczywiste, że to on odpowiada za ewentualne szkody. W praktyce jest jednak inaczej. Odszkodowanie może Ci przysługiwać także w innych sytuacjach. Chodzi tu o przypadki, gdy to nie tyle sam rolnik, ale jego pracownik lub osoba pozostająca z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym (np. małżonek) wyrządzi szkodę.
Czym jest wypadek w rolnictwie?
Aby jednak można było mówić o jakimkolwiek odszkodowaniu, najpierw musi jeszcze dojść do wypadku w rolnictwie. Nie zawsze natomiast jest oczywiste, czy dane zdarzenie można zakwalifikować do tej kategorii.
Czym w takim razie jest wypadek w rolnictwie? Przepisy nie dają tu jednoznacznej odpowiedzi. Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, że jest to czynność związana z posiadaniem gospodarstwa rolnego. Sądy wielokrotnie próbowały ustalić konkretną definicję i tak np. według jednego z orzeczeń wypadek w rolnictwie to:
zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, pozostające w związku z wykonywaniem czynności, które służą prowadzeniu działalności rolniczej lub pozostają w czasowym, przyczynowym lub funkcjonalnym związku z jej wykonywaniem, także poza terenem gospodarstwa rolnego.
W innym wyroku sąd zauważył z kolei, że nie można mówić o odpowiedzialności rolnika (a więc o wypadku w rolnictwie) zawsze, gdy szkoda zostanie wyrządzona przez jakikolwiek składnik gospodarstwa rolnego, niezależnie od tego, w jaki sposób był w danym czasie wykorzystywany. Musiał być to sposób powiązany z funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego. Tym samym wypadkiem w rolnictwie może być chociażby:
- wypadek kombajnu,
- pogryzienie czy stratowanie przez zwierzęta w gospodarstwie,
- zmiażdżenie auta osobowego przez ciągnik,
- zawalenie się stropu obory,
- zmiażdżenia, złamania i inne uszkodzenia kończyn przez maszyny rolnicze (kombajn, sieczkarnia, pług itd.).
Odpowiedzialność za wypadek w rolnictwie na zasadzie winy i ryzyka
Wiadomo już, czym jest wypadek w rolnictwie, więc czas przejść do kolejnej kwestii – odpowiedzialności za dane zdarzenie. Zwykle będzie ona przebiegać na zasadzie winy. Oznacza to, że tylko gdy rolnik (albo osoba zamieszkująca z nim gospodarstwo czy pracownik) ponosi winę za dane zdarzenie, możesz przypisać mu odpowiedzialność i otrzymać odszkodowanie.
O takiej winie mówi się, gdy rolnik swoim działaniem czy zaniechaniem doprowadził do całego zdarzenia. Co więcej – między winą a szkodą musi istnieć związek przyczynowy. To Ty jako osoba dochodząca odszkodowania masz obowiązek udowodnienie tych kwestii.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku gospodarstw „wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody” – gazu, pary, paliwa czy elektryczności. Jeśli gospodarstwo nie korzysta z tych sił tylko pomocniczo, ale jest w pełni czy też w dużym stopniu zmechanizowane, zastosowanie znajduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.
Taka sytuacja jest dla Ciebie bardziej korzystna. Nie musisz bowiem udowadniać bowiem niczyjej winy. To rolnik, jeśli chce się zwolnić z odpowiedzialności, powinien wykazać, że zachodzi jeden z 3 wyjątków przewidzianych w przepisach, który pozwala mu (a właściwie jego ubezpieczycielowi) uniknąć zapłaty odszkodowania.
Nie każdą szkodę można naprawić z OC rolnika
Nie zawsze otrzymasz odszkodowanie w ramach OC rolnika. Po pierwsze, jest to ubezpieczenie, które ma chronić osoby trzecie. Ubezpieczyciel nie będzie więc odpowiadał za szkody wyrządzone osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracującym w jego gospodarstwie.
Pewien wyjątek stanowią tu jedynie wypadki pracowników wynikające z zaniedbań ze strony pracodawcy (np. brak zapewnienia warunków zgodnych z BHP). Wtedy rzeczywiście mogą oni otrzymać odszkodowanie za wypadek w rolnictwie także w ramach OC.
Poza tym ubezpieczyciel nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkody wymienione w art. 53 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Mowa tu chociażby o takich przypadkach, jak przeniesienie chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt czy polegających na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
Czym jest wypadek w rolnictwie – podsumowanie
- Każdy właściciel gospodarstwa rolnego powinien mieć wykupione ubezpieczenie OC.
- Jeśli dojdzie do wypadku w rolnictwie możesz więc zgłosić się bezpośrednio do ubezpieczyciela rolnika i żądać naprawienia szkody – zarówno tej wyrządzonej przez rolnika, jak i przez jego pracownika lub osobę pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym.
- W zależności od tego, jak prowadzone jest gospodarstwo rolne, odpowiedzialność rolnika przebiega na zasadzie winy lub zasady ryzyka. W tym drugim przypadku łatwiej Ci uzyskać odszkodowanie – nie musisz udowadniać niczyjej winy, pieniądze przysługują Ci jednak nie w razie jakiegokolwiek wypadku z udziałem składnika gospodarstwa rolnego. Znaczenie ma to, czy jego użycie wiązało się z funkcjonowaniem całego gospodarstwa.
- Przepisy przewidują też pewne sytuacje, kiedy nie możesz naprawić szkody z OC rolnika. Mowa tu przede wszystkim o przypadkach wymienionych w art. 53 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.
