Ubezpieczenia obowiązkowe i nieobowiązkowe – które musisz wykupić, a z których możesz zrezygnować?

O ile ubezpieczenia społeczne (w ramach ZUS i KRUS) musisz posiadać, to inaczej sprawa wygląda już w przypadku ubezpieczeń gospodarczych. Tutaj zwykle to Ty decydujesz, czy w ogóle chcesz korzystać z ochrony. Od tej zasady istnieją jednak pewne wyjątki. Ubezpieczenia dzielą się bowiem na obowiązkowe i nieobowiązkowe.

Ubezpieczenia obowiązkowe i nieobowiązkowe – jakie są między nimi różnice?

Można wyróżnić 2 rodzaje ubezpieczeń:

1. Ubezpieczenia obowiązkowe – te, które zgodnie z przepisami trzeba posiadać.
2. Ubezpieczenia nieobowiązkowe – takie, które zapewniają Ci dodatkową ochronę, ale z których w ogóle nie musisz skorzystać.

Różnice między tymi dwiema kategoriami nie sprowadzają się jednak tylko do obowiązku wykupienia polisy. Wiążą się także z zakresem swobody podczas ustalania warunków ubezpieczenia.

Zasada jest przy tym dość prosta. Ubezpieczenia obowiązkowe musisz posiadać. Co za tym idzie – ubezpieczyciel mógłby wykorzystywać ten fakt na swoja korzyść, wprowadzając takie warunki umowy, które będą dla niego maksymalnie opłacalne. W końcu i tak nie masz wyboru i tak czy tak polisę wykupisz. Aby zapobiec tego rodzaju sytuacjom, przepisy w dużej mierze ograniczają swobodę ubezpieczyciela. Wprowadzają sztywne zasady dotyczące wielu kwestii. Tym samym towarzystwo ubezpieczeniowe ma mniejszą dowolność, za to Ty możesz liczyć na lepszą ochronę swoich interesów.

Zupełnie inaczej sprawa wygląda już, jeśli chodzi o ubezpieczenia nieobowiązkowe. Tutaj Ty decydujesz, czy w ogóle chcesz skorzystać z ochrony. Obowiązuje więc zasada swobody umów. Oznacza to, że strony mają właściwie dowolność w ustalaniu warunków ubezpieczenia, o ile nie będą one sprzeczne z naturą samej umowy ubezpieczenia, ustawą i zasadami współżycia społecznego.

Oczywiście trudno w tym przypadku mówić o regulowaniu postanowień przez obie strony. Zwykle wygląda to w ten sposób, że ubezpieczyciel ustala konkretne warunki (w OWU i w samej umowie ubezpieczenia). Wprowadza więc szereg postanowień na swoją korzyść – np. uzależnia możliwość wypłaty odszkodowania AC od tego, czy dokonujesz regularnych przeglądów auta. Ty możesz natomiast się na takie warunki zgodzić albo też zrezygnować z zawarcia umowy i udać się do innego ubezpieczyciela, którego oferta bardziej Ci odpowiada.

Jakie ubezpieczenia są obowiązkowe?

Zacznijmy od tych ubezpieczeń, które obowiązkowo musisz posiadać. A przynajmniej w teorii, bo przecież nikt nie przymusi Cię to wykupienia polisy. Właśnie dlatego zdarzają się zresztą sytuację, gdy sprawca wypadku nie ma ważnego OC, a Ty po odszkodowanie musisz się zgłosić do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Oczywiście unikanie obowiązku wykupienia ubezpieczenia nie pozostaje bez konsekwencji. W ten sposób narażasz się na karę finansową oraz konieczność pokrycia szkód z własnej kieszeni. Często są to naprawdę duże kwoty sięgające nawet kilkuset tysięcy złotych, więc możesz boleśnie przekonać się o skutkach takiego postępowania.

Przy temacie ubezpieczeń obowiązkowych do głowy w pierwszej kolejności przychodzi Ci pewnie OC pojazdów mechanicznych. To zdecydowanie najbardziej powszechne ubezpieczenie obowiązkowe, bo przecież wiele osób posiada własne auto czy motor. W tej kategorii mieści się jednak znacznie więcej ubezpieczeń. Wszystkie z nich zostały wymienione w Ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. W sumie będą to:

• OC pojazdów mechanicznych,
• ubezpieczenie OC rolników – OC z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego
• OC budynków – kolejne OC dla rolników, które obejmuje ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
• inne ubezpieczenia obowiązkowe na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez RP umów międzynarodowych (np. OC dla notariuszy lub pośredników ubezpieczeniowych).

Jak widzisz, ubezpieczenia obowiązkowe przewidziane są dla konkretnych okoliczności. Masz samochód– musisz mieć ubezpieczenie OC. Prowadzisz gospodarstwo rolne – ciąży na Tobie obowiązek wykupienia aż kilku ubezpieczeń: OC rolników, OC budynków, a zwykle także OC pojazdów mechanicznych (np. dla traktora).

Jakie ubezpieczenia są nieobowiązkowe?

Wiesz już, jakie ubezpieczenia są obowiązkowe. Które natomiast możesz wykupić dobrowolnie? Odpowiedź jest prosta – wszystkie te, które nie należą do kategorii ubezpieczeń obowiązkowych.

Wybór jest naprawdę szeroki. Wśród tych najpopularniejszych przykładów można wymienić np. wspomniane już AC, które zabezpieczy Cię m.in. przed kradzieżą auta czy szkodami spowodowanymi z Twojej winy. Równie dobrze możesz jedna wykupić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, zabezpieczyć swoich bliskich, decydując się na polisę na życie albo chronić swój dom przed pożarem.

Wszystko sprowadza się tu właściwie do oceny, czy chcesz płacić składkę (często niemałą), ale za to mieć zapewnioną ochronę na szczególne przypadki, czy też będziesz liczyć, że dana sytuacja się nie wydarzy i zrezygnujesz z zakupu ubezpieczenia.

Niezależnie od tego, jaką podejmiesz decyzję, musisz pamiętać o jednej kwestii. Skoro ubezpieczyciel ma tu dużą swobodę przy kształtowaniu umowy i OWU, to z jednej strony oferty poszczególnych TU mogą się różnić, a po drugie – musisz uważnie przeczytać warunki ubezpieczenia.

Zwróć uwagę przede wszystkim na to, w jakich okolicznościach zwalnia się od odpowiedzialności. Może się okazać, że postanowienia skonstruowane są w taki sposób, by ochrona została wyłączona w przypadkach, które w praktyce występują najczęściej. Dla Ciebie może to więc oznaczać, że teoretycznie mimo ochrony w wielu sytuacjach i tak nie otrzymasz pieniędzy.

Z drugiej strony jeśli już masz ubezpieczenie nieobowiązkowe, dojdzie do danego zdarzenia, a ubezpieczyciel twierdzi, że jego odpowiedzialność jest w tym wypadku wyłączona, wcale nie oznacza to, że ma rację. Dokładnie przeanalizuj jego argumenty i warunki OWU. Może się okazać, że przedstawiona interpretacja jest błędna. W takim przypadku złóż odwołanie od decyzji i ubiegaj się o pieniądze, które Ci się należą.