- Czym jest przedawnienie?
- Wytoczenie powództwa po przekroczeniu terminu przedawnienia roszczeń – jakie są konsekwencje?
- Kiedy przedawnia się odszkodowanie? Podstawowy termin przewidziany w przepisach
- Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z OC?
- Okres przedawnienia spraw odszkodowawczych za szkody lotnicze
- Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych w sprawach związanych z wypadkiem przy pracy
- Kiedy bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu?
- Co oznacza przerwanie biegu terminu przedawnienia?
Z tego wpisu dowiesz się:
Jako osoba poszkodowana nie możesz zwlekać w nieskończoność – przepisy przewidują konkretny okres przedawnienia spraw odszkodowawczych. Jeśli nie zaczniesz działać w ustalonym terminie, ryzykujesz, że nie otrzymasz żadnych pieniędzy. Ile w takim razie masz czasu, by dochodzić wypłaty odszkodowania?
Czym jest przedawnienie?
Przedawnienie to, najprościej rzecz ujmując, sytuacja, w której nie możesz już skutecznie dochodzić zapłaty należnych Ci pieniędzy.
Przykładowo: dochodzi do danego zdarzenia, np. wypadku komunikacyjnego z winy innego kierowcy. Zgodnie z przepisami w tym momencie możesz domagać się naprawienia szkody z OC. Zgłaszasz się więc do ubezpieczyciela sprawcy. Ten, jako Twój dłużnik, powinien wypłacić Ci odszkodowanie.
Jest jednak pewne „ale” – masz ograniczony czas działania, bo przepisy przewidują konkretny termin przedawnienia. Gdyby go nie było, dawałoby Ci to prawo upomnienia się o pieniądze np. po 10, 20 czy nawet 50 latach. Aby chronić interesy drugiej strony, wprowadzono więc przedawnienie. Tym samym, jeśli zgłosisz szkodę w przewidzianym terminie, otrzymasz pieniądze. Jeśli nie – możesz pozostać z niczym.
Wytoczenie powództwa po przekroczeniu terminu przedawnienia roszczeń – jakie są konsekwencje?
Zauważ, że gdy upływa termin przedawnienia spraw odszkodowawczych druga strona może uniknąć zapłaty odszkodowania, a nie jest zwolniona z tego obowiązku automatycznie. Oznacza to, że gdy po swoje pieniądze zgłosisz się po upływie określonego czasu, możliwe są aż 3 różne scenariusze.
- Ubezpieczyciel podniesie zarzut przedawnienia (powie, że termin upłynął) i w ten sposób zwolni się od obowiązku zapłaty. Wciąż będziesz osobą poszkodowaną, ale druga strona nie musi płacić Ci jakichkolwiek pieniędzy.
- Choć ubezpieczyciel wie, że okres przedawnienia roszczeń odszkodowawczych upłynął, wypłaci odszkodowanie dobrowolnie.
- Ubezpieczyciel nie zauważy, że termin przedawnienia upłynął. Nie podniesie więc zarzutu przedawnienia i będzie myślał, że jego obowiązkiem wciąż jest wypłacenie konkretnej kwoty. Co więcej, jeśli np. taka sprawa trafi do sądu, ten nie uświadomi ubezpieczyciela, że jest inaczej. Wszystko zakończy się więc na Twoją korzyść.
Oczywiście te 3 scenariusze możliwe są w teorii, ale praktycznie zawsze spotkasz się ze scenariuszem nr 1. Trudno łudzić się, że ubezpieczyciel zapłaci Ci odszkodowanie dobrowolnie.
Tak samo jak mało prawdopodobnym jest, by cały sztab zatrudnionych przez niego pracowników nie zauważył upływu terminu. W uproszczeniu można więc powiedzieć, że praktycznie zawsze, gdy zgłosisz się po pieniądze po przewidzianym czasie, nie otrzymasz ani złotówki.
To jednak nie wszystkie konsekwencje upływu terminu. Jeśli skierujesz sprawę na drogę sądową, kiedy okres przedawnienia spraw odszkodowawczych upłynął, sąd oddali Twoje powództwo (oczywiście przy założeniu, że ubezpieczyciel podniesie zarzut przedawnienia). Tym samym nie tylko nie dostaniesz żadnych pieniędzy, ale jeszcze poniesiesz wszystkie koszty sądowe.
Wniosek jest prosty: skutki przedawnienia roszczeń możesz naprawdę dotkliwie odczuć. Właśnie dlatego dopilnowanie terminu powinno być dla Ciebie tak istotne.
Kiedy przedawnia się odszkodowanie? Podstawowy termin przewidziany w przepisach
Po tym przypomnieniu czas już na konkrety, czyli terminy przedawnienia roszczeń o odszkodowanie. Sprawa jest jednak o tyle skomplikowana, że przepisy przewidują różne terminy dla poszczególnych spraw.
Zgodnie z podstawową zasadą roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem 3 lat. Ten termin będzie więc obowiązywał np. w odniesieniu do ubezpieczeń NNW czy AC.
Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z OC?
Zupełnie inaczej sprawa wygląda już natomiast, jeśli chodzi o przedawnienie odszkodowania z OC. Tutaj zasady są bardziej skomplikowane i przewidują takie terminy jak:
- 3 lata od momentu, w którym dowiesz się o szkodzie, ale nie później niż 10 lat od jej wystąpienia,
- 3 lata od chwili dowiedzenia się o szkodzie, bez 10-letniego ograniczenia – jeśli szkody dotyczą uszczerbku na zdrowiu,
- 20 lat od momentu powstania szkody – jeśli jest ona wynikiem przestępstwa,
- co najmniej 2 lata od momentu uzyskania pełnoletności – jeśli w momencie powstania szkody nie masz ukończonych 18 lat.
Okres przedawnienia spraw odszkodowawczych za szkody lotnicze
Obecnie coraz chętniej i częściej podróżujemy samolotami i nic w tym dziwnego, bo jest to najszybszy sposób, by dotrzeć nawet do bardzo oddalonych miejsc. Jednocześnie sprawia to jednak, że naprawdę wielu poszkodowanych ubiega się o odszkodowania od linii lotniczych. Chodzi tu zarówno o odwołanie czy opóźnienie lotu, jak i odszkodowanie za odmowę wejścia na pokład albo przysługujące Ci w związku ze zgubieniem lub zniszczeniem bagażu.
W tego rodzaju sprawach termin jest naprawdę krótki. Wynosi tylko 1 rok od momentu, w którym dany lot odbył się lub miał się odbyć.
Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych w sprawach związanych z wypadkiem przy pracy
Odrębne przepisy obowiązują także w stosunku do wypadków przy pracy. Wprawdzie w pierwszej kolejności swoje roszczenia będziesz kierować do ZUS-u.
Często okazuje się jednak, że wypłacone pieniądze są niewystarczające. Jeśli w takiej sytuacji pracodawca ponosi odpowiedzialność za wypadek przy pracy, możesz otrzymać od niego dodatkowe (uzupełniające) odszkodowanie. Tu znów masz jednak ograniczony czas na działanie, który wynosi 3 lata.
Kiedy bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu?
Niektóre z wyżej opisanych terminów są stosunkowo krótkie. Czasami nie jesteś więc w stanie walczyć o swoje prawa w tym czasie, bo np. skupiasz się na powrocie do zdrowia.
Na szczęście istnieje pewien sposób, by wydłużyć swój czas na skuteczne działanie, a jest nim przerwanie biegu terminu przedawnienia.
Możesz to zrobić tylko poprzez konkretne postępowanie. Zgodnie z art. 123 Kodeksu cywilnego będą to:
- wszelkie czynności podjęte w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, które zostały podjęte przed sądem lub innym właściwym organem (czyli np. wniesienie pozwu)
- uznanie roszczenia przez dłużnika,
- wszczęcie mediacji, czyli podjęcie próby ugodowej.
W przypadku okresu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych istnieje jeszcze jeden sposób – skorzystanie z art. 819 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem bieg przedawnienia możesz przerwać także poprzez zgłoszenie szkody ubezpieczycielowi.
Co oznacza przerwanie biegu przedawnienia?
Po przerwaniu terminu przedawnienia biegnie on na nowo. Co więcej, jeśli np. wniesiesz pozew do sądu, to na czas trwania postępowania bieg terminu ulegnie zawieszeniu.
Załóżmy więc np. że ma miejsce wypadek. Przepisy przewidują 3 lata na dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Dopiero kilka dni przed upływem terminu zgłaszasz szkodę ubezpieczycielowi. W tym momencie termin ten ulega zawieszeniu. Gdy otrzymasz decyzję od ubezpieczyciela, zaczyna biec od nowa. Od tego momentu masz więc kolejne 3 lata, by np. wnieść pozew do sądu.
Co więcej, jeśli już złożysz pozew, bieg terminu przedawnienia znów ulegnie zawieszeniu (bo złożenie pozwu jest „czynnością podjętą przed sądem w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia”). Zacznie biec na nowo dopiero od chwili uprawomocnienia się wyroku sądowego.
Jak więc widzisz, nawet przy krótkich terminach przedawnienia możesz przez długi czas skutecznie dochodzić należnych Ci pieniędzy. Musisz tylko pilnować terminów i nie dopuścić do sytuacji, kiedy przedawni się odszkodowanie.
Okres przedawnienia spraw odszkodowawczych – podsumowanie
- Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych to sytuacja, w której druga strona może uchylić się od obowiązku zapłaty należnych Ci pieniędzy.
- Dla konkretnych roszczeń przewidziano różne terminy przedawnienia – w przypadku odszkodowania mogą one sięgać od 1 roku do nawet 20 lat.
- Czas na skuteczne działanie możesz wydłużać poprzez czynności prowadzące do przerwania terminu przedawnienia – np. wnosząc pozew do sądu lub zgłaszając szkodę ubezpieczycielowi. Przerwany termin ulega zawieszeniu, a następnie zaczyna wówczas biec na nowo, co znacznie wydłuża czas na skuteczne działanie