- Zadośćuczynienie dla rodziny poszkodowanego – kiedy Ci przysługuje?
- Zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych, gdy poszkodowany żyje
- Zadośćuczynienie za zerwane więzi rodzinne ze względu na stan wegetatywny – nowe regulacje w Kodeksie cywilnym
- Kiedy rodzina otrzyma zadośćuczynienie?
Z tego wpisu dowiesz się:
Zadośćuczynienie ma zrekompensować ból i cierpienie. Właśnie dlatego może otrzymać je nie tylko poszkodowany, ale w razie jego śmierci – także najbliższe mu osoby. W końcu dla nich taka sytuacja też wiąże się z krzywdą, za którą należy się rekompensata. Jeszcze do niedawna dużo wątpliwości pojawiało się jednak, jeśli chodzi o zadośćuczynienie za zerwane więzi, gdy miejsce ma stan wegetatywny. Niedawno wprowadzony przepis jednoznacznie rozstrzyga jednak tę kwestię.
Zadośćuczynienie dla rodziny poszkodowanego – kiedy Ci przysługuje?
Osoba odpowiedzialna za szkodę, ma obowiązek jej naprawienia – to jedna z podstawowych zasad polskiego prawa cywilnego. Oznacza to jednak nie tylko konieczność pokrycia kosztów i strat poniesionych przez poszkodowanego, ale i naprawę szkód niemajątkowych związanych z bólem i cierpieniem, a więc zapłatę zadośćuczynienia za doznane krzywdy.
Co więcej, zadośćuczynienie przewidziano nie tylko dla samego poszkodowanego. Bardzo często wskutek wypadku czy czyjegoś zaniedbanie cierpi bowiem nie tylko on sam, ale i jego rodzina. Gdy umiera bliska Ci osoba, oznacza to dla Ciebie wiele negatywnych doświadczeń – ogromny ból, poczucie straty i zerwanie więzi rodzinnych. Właśnie dlatego zgodnie z art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego:
Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych, gdy poszkodowany żyje
O ile nikt nie ma wątpliwości, że zadośćuczynienie za zerwane więzi przysługuje najbliższym członkom rodziny, gdy poszkodowany zmarł wskutek wypadku, to problemy pojawiają się, gdy ponosi on trwałe kalectwo czy zostaje doprowadzony do stanu wegetatywnego.
W takiej sytuacji wspomniany przepis nie ma zastosowania, w końcu nie można tu mówić o śmierci. Z drugiej strony stan ten pod wieloma względami jest podobny do śmierci, w tym sensie, że tracisz kontakt z bliska Ci osobą i to nieraz na zawsze.
Intuicyjnie mogłoby się więc wydawać, że taka pieniężna rekompensata za krzywdy i tak Ci się należy. Sprawa do niedawna nie była jednak taka prosta. Zadośćuczynienie można otrzymać tylko w przypadkach jasno wymienionych w przepisach. A te przewidywały jeden przypadek rekompensaty dla rodziny poszkodowanego – w razie jego śmierci.
W ostatnich latach ten temat spotykał się z dużym zainteresowaniem, tym bardziej, że sam Sąd Najwyższy nie zajął jednoznacznego stanowiska. W uchwale z dnia 27 marca 2018 roku (III CZP 60/17) uznał, że zadośćuczynienie dla rodziny poszkodowanego przysługuje, gdy ten doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia. Jednak niedługo później, bo 22 października 2019 roku pojawiła się uchwała Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, z której wynikało coś odwrotnego.
Zadośćuczynienie za zerwane więzi rodzinne ze względu na stan wegetatywny – nowe regulacje w Kodeksie cywilnym
Od września 2021 roku znacznie łatwiej uzyskasz zadośćuczynienie za stan wegetatywny. Nie musisz się go już domagać na podstawie art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego dotyczącego śmierci poszkodowanego.
Wprowadzono nowy przepis – art. 4462, zgodnie z którym:
W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Obecnie nie ma więc wątpliwości – zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnych przysługuje Ci w przypadku zerwania tych więzi także w sytuacji, gdy poszkodowany żyje. Ustawodawca wyszedł z założenia, że z tą samą krzywdą (wynikającą z zerwania więzi rodzinnych) masz do czynienia zarówno w razie śmierci bliskiej osoby, jak i w momencie, gdy znajdzie się ona w stanie uniemożliwiającym jakikolwiek kontakt – np. w wyniku śpiączki pourazowej.
Kiedy rodzina otrzyma zadośćuczynienie?
Nowy przepis ma zastosowanie do przypadków, które pociągają za sobą skutek podobny do tego, który następuje w razie śmierci. Przyjmuje się, że będzie to przede wszystkim śpiączka, trwałe urazy mózgu i stan wegetatywny. Warto jednak zaznaczyć, że nie wymieniono żadnego katalogu przypadków, które uprawniają Cię do otrzymania pieniężnej rekompensaty. To sąd orzekający w sprawie będzie więc mógł zdecydować, czy w danej sytuacji zadośćuczynienie na podstawie tego przepisu rzeczywiście Ci się należy.
Co więcej, skoro zadośćuczynienie przewidziano za zerwanie więzi rodzinnych, to sąd będzie musiał ocenić, czy taka więź rzeczywiście istniała. Znaczenie mają nie tyle same więzy krwi, co istnienie więzi emocjonalnej, której zerwanie wywoła ból, cierpienie i poczucie krzywdy.
Zadośćuczynienie za zerwanie więzi i stan wegetatywny – podsumowanie
- Jeszcze do niedawna zadośćuczynienie przysługiwało bliskim poszkodowanego tylko w razie jego śmierci – mogli go dochodzić na podstawie 446 § 4 Kodeksu cywilnego.
- Z czasem dostrzeżono jednak, że gdy poszkodowany znajduje się w stanie wegetatywnym, to doświadczenia bliskich są bardzo podobne co w przypadku, gdy umiera.
- Taka sytuacja może więc oznaczać dla Ciebie tak samo duże cierpienia, a przede wszystkim wiązać się z zerwaniem rodzinnych więzi. Właśnie dlatego pojawiały się głosy, że i wtedy należy Ci się zadośćuczynienie. Stanowisko sądów w tej sprawie było jednak bardzo niejednoznaczne.
- W 2021 roku do Kodeksu cywilnego wprowadzono nowy przepis. Zgodnie z art. 4462 zadośćuczynienie przysługuje bliskim poszkodowanego także w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, które uniemożliwia nawiązanie lub kontynuowanie więzi rodzinnej.
