Poszkodowanymi w wypadkach komunikacyjnych są nie tylko kierowcy pojazdów, ale często i pasażerowie. Im również należy się odszkodowanie i wiele innych świadczeń przewidzianych przez przepisy. Jako osoba, która w momencie wypadku zajmowała fotel pasażera, możesz mieć jednak pewne wątpliwości. Do kogo zgłosić szkodę? Czego się domagać? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.
Co należy się poszkodowanemu pasażerowi?
Jako poszkodowany pasażer masz prawo żądać naprawienia wszystkich szkód wynikających z wypadku. Oznacza to przede wszystkim prawo do odszkodowania, które obejmie m.in.:
- rekompensatę za zniszczoną odzież i sprzęt (np. laptopa, telefon itd.),
- koszty leczenia i rehabilitacji oraz dojazdów do placówek,
- utracone dochody wynikające z faktu, że nie jesteś w stanie wykonywać pracy w czasie rekonwalescencji,
- koszty potrzebne na dostosowanie Twojego mieszkania do nowych potrzeb, zakup specjalistycznego sprzętu czy przekwalifikowania.
Co więcej, jeśli konsekwencje wypadku były na tyle poważne, że doprowadziły do zwiększenia się Twoich potrzeb (np. wymagasz stałej opieki) lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, będzie przysługiwać Ci także renta wyrównawcza. Z kolei za ból i cierpienie przepisy przewidują dodatkową rekompensatę, jaką jest zadośćuczynienie za doznane krzywdy.
Do kogo zgłosić się po odszkodowanie po wypadku jako pasażer?
Wiesz już, jakie masz prawa. Pojawia się więc drugie pytanie – do kogo zgłosić się po wszystkie te świadczenia?
Najkrótsza odpowiedź brzmi: do ubezpieczyciela osoby, która ponosi odpowiedzialność za doznane przez Ciebie szkody. Co do zasady będzie to przewożący Cię kierowca. Sformułowanie „co do zasady” nie jest tu jednak przypadkowe, bo od tej reguły istnieją wyjątki.
Aby dobrze wytłumaczyć to zagadnienie, trzeba zacząć od tego, że przepisy wyróżniają dwa rodzaje odpowiedzialności – odpowiedzialność na zasadzie ryzyka i winy. Względem pasażerów kierowca zwykle będzie odpowiadał na tej pierwszej podstawie, a więc zgodnie z zasadą ryzyka.
Oznacza to, że nie musi nawet ponosić winy za całe zdarzenie. Jeśli np. na drogę wyskoczy dzikie zwierzę albo dojdzie do niekontrolowanego poślizgu i zderzenia z drzewem, to i tak możesz domagać się odszkodowania. Ubezpieczyciel wypłaci Ci pieniądze, mimo że kierowca nie był winny całej sytuacji.
Kiedy kierowca nie odpowiada za szkody wobec pasażerów?
Przepisy przewidują jednak 3 konkretne sytuacje, kiedy kierowca może zwolnić się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Chodzi tu o przypadki, gdy szkoda powstała:
- wskutek siły wyższej,
- z wyłącznej winy osoby poszkodowanej,
- z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą kierowca nie ponosi odpowiedzialności.
W praktyce oznacza to, że jeśli np. kierowca autobusu jedzie zgodnie z przepisami, ale inne auto zajedzie mu drogę, to jako pasażer uzyskasz odszkodowanie za wypadek z udziałem busa nie od ubezpieczyciela kierowcy autobusu, a od ubezpieczyciela sprawcy.
W tym przypadku zachodzi przecież jeden z przewidzianych wyjątków – do powstania szkód doszło z wyłącznej winy osoby trzeciej (sprawcy wypadku). Oznacza to, że kierowca autobusu może zwolnić się od odpowiedzialności. Odszkodowanie będzie Ci jednak przysługiwać od osoby, która wyrządziła Ci szkody, czyli z OC kierowcy samochodu.
Przewóz z grzeczności – inne zasady odpowiedzialności
Inaczej jednak sprawa wygląda w przypadku pasażerów „przewożonych z grzeczności”. Chodzi tu o taki przewóz, który jest świadczony bezinteresownie i nieodpłatnie.
Jeśli więc np. jesteś autostopowiczem albo jedziesz autem z członkiem swojej rodziny, to w razie wypadku kierowca odpowiada wobec Ciebie nie na zasadzie ryzyka, a na zasadzie winy. Oznacza to, że tylko jeśli do wypadku doszło ze względu na zachowanie kierowcy, możesz otrzymać jakiekolwiek pieniądze.
Co więcej, musisz w takiej sytuacji wykazać istnienie winy, szkody oraz związku przyczynowo-skutkowego między nimi. Dopiero gdy zdołasz to zrobić, ubezpieczyciel wypłaci Ci pieniędze.
Jak uzyskać odszkodowanie i zadośćuczynienie po wypadku?
Jak już wiesz, po odszkodowanie po wypadku jako pasażer zgłaszasz się do ubezpieczyciela kierowcy, który Cię przewoził (ewentualnie do ubezpieczyciela kierowcy drugiego auta, jeśli to on ponosi wyłączną winę za wypadek). Co do zasady masz na to 3 lata od momentu wypadku, choć w niektórych sytuacjach okres ten może być dłuższy.
Najważniejszą kwestią będzie wykazanie poniesionych przez Ciebie szkód. To właśnie od Ciebie zależy, czy otrzymasz pełną przysługującą Ci kwotę. Istotne będą tu wszystkie paragony, faktury itp., które udokumentują koszty leczenia i inne szkody majątkowe.
Zdarza się, że zakład ubezpieczeń obniża wysokość odszkodowania ze względu na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody. Taka sytuacja ma miejsce np. gdy wsiadasz do samochodu z nietrzeźwym kierowcą. Pamiętaj jednak, że samo przyczynienie daje wprawdzie prawo do wypłacenia mniejszej kwoty, ale już nie do całkowitego pozbawienia Cię odszkodowania. Jeśli więc ubezpieczyciel niesłusznie odmówi wypłaty pieniędzy, koniecznie odwołaj się od jego decyzji.
Na odwołanie warto zdecydować się także, gdy ubezpieczyciel zaniża odszkodowanie – np. nie uznaje niektórych kosztów. Jeśli wysłana reklamacja wciąż nie odniesie skutku, możesz poprosić o pomoc Rzecznika Finansowego albo wnieść sprawę do sądu.
Odszkodowanie po wypadku jako pasażer – podsumowanie
- Po odszkodowanie co do zasady zgłaszasz się do ubezpieczyciela przewożącego Cię kierowcy. Ponosi on odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, nie licząc przypadków tzw. przewozu z grzeczności.
- Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka oznacza, że nawet jeśli kierowca nie jest winny całemu zdarzeniu, jego ubezpieczyciel wypłaci Ci odszkodowanie.
- Od tej odpowiedzialności można zwolnić się jedynie w 3 konkretnych przypadkach. Jednym z nich będzie sytuacja, gdy do wypadku doszło z wyłącznej winy innej osoby.
- Jako poszkodowany pasażer możesz domagać się nie tylko samego odszkodowania, ale także renty wyrównawczej i zadośćuczynienia za doznane krzywdy.
