Terroryzm a ubezpieczenie majątku. Kiedy w razie ataku nie możesz liczyć na odszkodowanie?

Ubezpieczasz dom, magazyn, pomieszczenie gospodarcze albo pomieszczenia firmy? Każda polisa ubezpieczeniowa posiada listę zdarzeń, za które ubezpieczyciel nie odpowiada, gdy z ich powodu powstanie szkoda. To właśnie te postanowienia ogólnych warunków ubezpieczeń (OWU) najczęściej są rozmaicie interpretowane przez ubezpieczycieli. I z ich powodu najczęściej pomagamy naszym klientom uzyskać sprawiedliwe odszkodowanie. Prawie zawsze na tej liście znajdują się wojna, zamieszki, działania zbrojne i akty terroryzmu. Dziś przyglądamy się tym ostatnim. Sprawdzamy, czy i kiedy można ubezpieczyć majątek od aktu terroru, komu się to opłaca i jak działa takie ubezpieczenie. Pokazujemy też, na co ubezpieczyciele łapią ubezpieczających, aby ostatecznie „załapać się” na wyłączenie odpowiedzialności, i co można z tym zrobić.

1. Terroryzm – słowo, które wyłącza odpowiedzialność

Temat ryzyka związanego z aktami terroryzmu to jedno z bardziej złożonych i kontrowersyjnych zagadnień w ubezpieczeniach majątkowych. To dlatego, że ryzyko to wiąże się naturalnie z ryzykiem systemowym, politycznym i państwowym, a potencjalne szkody wywołane takimi okolicznościami są szalenie trudne do oszacowania. Dlatego standardowo ubezpieczyciele wyłączają ryzyko związane z aktami terroryzmu w swoich polisach majątkowych. Takie wyłączenia można znaleźć m.in. OWU PZU, Warty, Ergo HESTIA czy Allianz.

Sprawy nie ułatwia fakt, że każdy z tych ubezpieczycieli, choć na pierwszy rzut oka podobnie, to jednak w szczegółach inaczej definiuje w swoich OWU akt terroryzmu.

Wystarczy spojrzeć na przykłady:

Przykład 1

Akt terrorystyczny – użycie przemocy skierowanej przeciw państwu lub społeczeństwu z zamiarem jego zastraszenia dla osiągnięcia celów politycznych, ideologicznych lub społecznych. – Warta, OWU ładunków w transporcie (CARGO).

Przykład 2

Akty terroryzmu – działanie mające na celu wprowadzenie chaosu, zastraszenie ludności lub dezorganizację życia publicznego dla osiągnięcia określonych skutków – PZU, OWU mienia od ognia i innych żywiołów.

Przykład 3

[…] akt terroryzmu oznacza akt lub serię aktów, obejmujący działania przy użyciu siły lub przemocy, ze strony osoby lub grupy (grup) osób, działających samodzielnie lub w imieniu jakiejkolwiek organizacji lub w związku z jakąkolwiek organizacją, popełniony w celach politycznych, religijnych lub ideologicznych, z uwzględnieniem zamiaru oddziaływania na dowolny rząd i/lub zastraszenia opinii publicznej w wyżej wymienionym celu. – Chubb, Ubezpieczenie od aktów terroryzmu.

Interpretacja – pole do nadużyć skutkujących odmową wypłaty odszkodowania

Jeśli uda mu się zakwalifikować zdarzenie jako spowodowane aktem terroryzmu, może wyłączyć swoją odpowiedzialność. Jeśli odpowiada za akt terroryzmu, będzie próbował zakwalifikować swoją odpowiedzialność do działań wojennych – a te są w polisach wyłączone.

Dlaczego wsparcie kancelarii prawnej od samego początku jest takie ważne?

To właśnie kłopoty interpretacyjne najczęściej przyprowadzają klientów do naszej kancelarii prawnej Solace. Czy chodzi o ubezpieczenia majątkowe, NNW czy na życie, kwestia odpowiedniego zakwalifikowania zdarzenia oznacza otrzymanie lub odmowę wypłaty odszkodowania. Dlatego tak ważne jest wsparcie kancelarii już na samym początku przygody z ubezpieczycielem. Oto jak pomogliśmy naszym klientom, którym ubezpieczyciel początkowo odmówił wypłaty odszkodowania.

• Ponad 150 tys. zł za śmierć męża – ubezpieczyciel początkowo odmówił
• Ubezpieczyciel odmówił odszkodowania po wichurze – co zrobić?
• Ubezpieczyciel odmówił 2 mln zł odszkodowania za pożar kurnika – walczymy

2. Dlaczego ubezpieczenie od terroryzmu nie działa jak zwykła polisa?

Inaczej niż w przypadku działań wojennych, niektórzy ubezpieczyciele dopuszczają rozszerzenie ryzyka na akty terroryzmu na podstawie odrębnych klauzul. Jest to ochrona objęta dodatkową składką i działająca według odmiennych reguł. Jakich? O tym każdy ubezpieczyciel decyduje sam w swojej ofercie. Stąd tak ważne jest dokładne zapoznanie się z treścią polisy, zanim ubezpieczy się magazyn, przestrzeń przemysłową czy oddział firmy. Dobrze, aby przed zakupem takiego ubezpieczenia spojrzał na nie specjalista. Terroryzm to ryzyko, którego nie da się wycenić tak, jak pożar czy zalanie. Skala szkód może być masowa, a przyczyny polityczne lub militarne – niemożliwe do przewidzenia. Terroryzm jest więc ryzykiem nadzwyczajnym.

3. Rozszerzenia polis i polisy stand-alone dla ubezpieczeń od terroryzmu – rozwiązanie dla dużych firm

Niektórzy ubezpieczyciele proponują ubezpieczenie od terroryzmu jako dodatkową klauzulę do swojej standardowej oferty ubezpieczeń. Robią tak np. PZU, ERGO Hestia czy Interrisk. Na rynku funkcjonują także ubezpieczenia tzw. stand-alone. Są to osobne polisy ubezpieczające typowo zdarzenia zaistniałe na skutek aktów terroryzmu. W swojej ofercie mają je Colonnade, Chubb czy HDI Global.

Podmioty, które najczęściej decydują się na wykupienie takich polis to m.in. centra handlowe, biurowce, lotniska, obiekty usługowe, zakłady chemiczne, obiekty sportowe a także jednostki administracji rządowej lub samorządowej. To rozwiązanie dobre także dla banków, portów lotniczych, dużych zakładów produkcyjnych czy centrów logistycznych. Nie kupi ich jednak osoba prywatna – klient indywidualny, który chciałby w ten sposób ubezpieczyć swój dom.

Co – oprócz szkód fizycznych – obejmuje polisa od terroryzmu?

Zaletą takich polis jest to, że obejmują szkody fizyczne – na przykład zniszczone maszyny, biurowce czy magazyny. Dodatkowo zaś ubezpieczają utracony zysk (Business Interruption), a także koszty ewakuacji czy usuwania skutków ataku. Zakres tych polis sprawia, że stać na nie tylko najbogatszych. Stąd są to oferty przeznaczone dla największych graczy. A i oni, w przypadku konieczności likwidacji takiej szkody, nie unikną przeprawy z ubezpieczycielem, który będzie próbował stosować własne zasady interpretacji OWU tych polis.

4. W Polsce czy zagranicą – gdzie działa ochrona ubezpieczeń od terroryzmu?

Kluczowe znaczenie będzie miało to, gdzie zadziała konkretna polisa, którą się kupuje. Dla różnych ubezpieczycieli wygląda to inaczej. Stąd zawsze trzeba dokładnie zapoznać się z treścią OWU i ofertą ubezpieczyciela. A jeśli coś jest niejasne – wprost zadać mu pytanie, gdzie zadziała ochrona mojego majątku.

5. Spór z ubezpieczycielem – kto decyduje, czy to był „akt terroryzmu”?

Największym problemem nie jest sama szkoda, ale jej kwalifikacja. Niezależnie od tego, czy akt terroryzmu jest całkowicie wyłączony z ochrony ubezpieczeniowej, czy podlega ochronie na podstawie rozszerzonej umowy ubezpieczenia, ubezpieczyciel zawsze będzie interpretował definicję na swoją korzyść. W standardowych polisach mieszkaniowych, jeśli będzie to choć pozornie uzasadnione, ubezpieczyciel może chcieć wyłączyć swoją odpowiedzialność, kwalifikując zdarzenie jako akt terroryzmu. To pozwoli mu zwolnić się z odpowiedzialności.

W ubezpieczeniach z rozszerzoną ochroną ubezpieczyciel będzie dążył do tego, aby zdarzenie zakwalifikować inaczej niż akt terroryzmu, za który odpowiada. Może więc próbować udowadniać ubezpieczającemu, że zdarzenie wynikło np. z reakcji nuklearnej, działań wojennych, nacjonalizacji czy skażonego wycieku, które to zdarzenia wyłączają odpowiedzialność ubezpieczyciela. Ostatecznie, w przypadku sporu, o tym, czy w sprawie miał miejsce „akt terroryzmu” zdecyduje sąd.

Dokładna analiza OWU podstawowym narzędziem w ręku ubezpieczającego

W takiej sytuacji konieczna jest dokładna analiza OWU, opinii biegłych i dokumentacji policyjnej, a często – pomoc kancelarii odszkodowawczej, która udowodni, że szkoda wynikała np. z aktu wandalizmu lub eksplozji niezwiązanej z działaniami terrorystycznymi. Czytając OWU warto też zwrócić uwagę, jak potraktowane są działania cyberterroryzmu. Gdy mowa o terroryźmie, w dzisiejszym świecie częściej będziemy mieć do czynienia właśnie z takimi jego formami. Tymczasem przykładowo OWU Chubb w ubezpieczeniu aktów terroryzmu wyłącza szkody lub straty elektroniczne, z uwzględnieniem m.in. wprowadzenia dowolnej formy wirusa komputerowego albo wykorzystania dowolnej broni elektromagnetycznej.

6. Podsumowanie – co naprawdę chroni Twoja polisa?

Niestety polisa majątkowa nie jest gwarancją ochrony „od wszystkiego”. Najważniejsze są te postanowienia OWU, które wskazują wyłączenia. Terroryzm, wojna, sabotaż – ubezpieczyciele konsekwentnie wyłączają te ryzyka ze swojej odpowiedzialności, lub przenoszą je do osobnych produktów. Dlatego zawsze warto sprawdzić, co dokładnie obejmuje Twoja polisa. A w razie sporu z ubezpieczycielem – zwrócić się do kancelarii specjalizującej się w odszkodowaniach. Często klucz do odszkodowania tkwi w interpretacji OWU i w kwalifikacji zdarzenia, a nie w samej szkodzie.