
Odszkodowanie i zadośćuczynienie – te dwa pojęcia dość często są ze sobą mylone. Tymczasem każde z nich ma zupełnie inne znaczenie i zdecydowanie nie można traktować ich jako synonimy. Czym więc zadośćuczynienie i odszkodowane się od siebie różnią, kiedy Ci przysługują i od czego zależy ich wysokość?
Czym jest odszkodowanie?
Odszkodowanie wiąże się z pojęciem szkody majątkowej. Ma za zadanie wyrównać poniesione przez Ciebie straty finansowe, które pojawiły się w związku z danym zdarzeniem (np. wypadkiem). Mowa tu zarówno o kosztach, jak i o utraconych dochodach.
Szkody majątkowe można przy tym podzielić na dwie kategorie:
- szkody na mieniu – wynikają ze strat dotyczących rzeczy, które posiadasz. Mogą więc wiązać się chociażby z uszkodzeniem samochodu, elektroniki, ubrań itd.,
- szkody na osobie – dotyczą wydatków wynikających z urazów i rozstroju zdrowia, a więc m.in. kosztów leczenia, rehabilitacji itd.
W uproszczeniu można więc powiedzieć, że odszkodowanie ma za zadanie doprowadzić Twoją sytuację materialną do takie stanu, jak gdyby wypadek w ogóle nie miał miejsca, a jeśli nie jest możliwe – przynajmniej maksymalnie Cię do niego przybliżyć.
Co wpływa na wysokość odszkodowania?
Skoro odszkodowanie ma za zadanie wyrównać Twoją sytuację materialną, to w zależności od konkretnej sytuacji może znacząco się różnić. Zawsze ważne będzie bowiem, jakie straty i koszty poniesiesz w konkretnym przypadku. Odszkodowanie może bowiem obejmować m.in.:
- koszty naprawy samochodu,
- równowartość zniszczonego mienia (np. elektroniki),
- koszty leczenia i rehabilitacji,
- wydatki na dojazd do placówek medycznych,
- kwotę potrzebną na przygotowanie do innego zawodu,
- zwrot utraconych zarobków,
- zapłatę z góry sumy potrzebnej na dalsze leczenie,
- kwotę potrzebną na zakup specjalistycznego sprzętu i dostosowania mieszkania do Twoich potrzeb,
- rentę związaną ze zwiększeniem się Twoich potrzeb, pogorszeniem Twojej sytuacji życiowej lub zmniejszeniem widoków na przyszłość.
Jak widzisz, wszystko będzie zależeć od tego, jakie skutki niesie za sobą wypadek – jak długie i kosztowne będzie leczenie, jak wartościowe mienie zostanie zniszczone, na ile zmieni się Twoja sytuacja życiowa itd.
Wyliczenie odszkodowania tak naprawdę sprowadza się więc do kalkulacji uwzględniających wydatki i straty poniesione przez Ciebie w związku z wypadkiem. Ich suma to właśnie odszkodowanie, którego możesz się domagać.
Stosowne odszkodowanie – specjalne świadczenie dla rodziny zmarłego
Istnieje jeszcze jeden, specyficzny rodzaj odszkodowania – tzw. stosowne odszkodowanie. Możesz je otrzymać jako osoba bliska dla poszkodowanego, który wskutek danego zdarzenia zmarł.
Sama śmierć bliskiej Ci osoby jeszcze nie przesądza, że otrzymasz odszkodowanie. Będzie Ci ono przysługiwać tylko w razie znacznego pogorszenia się Twojej sytuacji życiowej. Mowa tu zarówno o kwestiach materialnych, jak i tych niemajątkowych – choćby związanych z utratą pomocy w wychowaniu dzieci albo prowadzeniu firmy.
Przy ocenie, czy stosowne odszkodowanie Ci się należy, pod uwagę bierze się wiele kryteriów, m.in.: rozmiar następstw majątkowych śmierci bliskiej Ci osoby, Twój stan zdrowia i wiek, Twoją sytuację życiową i rodzinną oraz warunki życiowe.
Czym jest zadośćuczynienie?
O ile większość osób wie, czym jest odszkodowanie, to więcej wątpliwości pojawia się, jeśli chodzi o zadośćuczynienie. Tymczasem jego zadanie jest zupełnie inne. Ma stanowić pewną rekompensatę dla Twoich przeżyć.
Nie da się ukryć, że w razie wypadku dodatkowe koszty to często Twoje najmniejsze zmartwienie. Na pierwszy plan zwykle wysuwa się ból, strach o własne zdrowie, utrata pełnej sprawności czy trauma. To wszystko doświadczenia, które mają ogromny wpływ na Twoje dalsze życie. Nic więc dziwnego, że taka szkoda też powinna zostać „naprawiona”.
Oczywiście nie jest to możliwe w dosłownym znaczeniu. Nikt nie jest w stanie zabrać Twojego bólu i lęków czy cofnąć czasu. Można jednak przynajmniej częściowo dać Ci poczucie, że i za te kwestie sprawca poniósł odpowiedzialność. Właśnie dlatego możesz otrzymać zadośćuczynienie za doznane krzywdy.
Co wpływa na wysokość zadośćuczynienia?
Jeśli chodzi o wysokość zadośćuczynienia, sprawa jest dosyć skomplikowana. Nie masz przecież jak dokładnie go wyliczyć i przedstawić niepodważalnych dowodów na to, że należy Ci się akurat kwota X.
Ile warte jest ludzkie życie, utrata pełnej sprawności albo bolesne leczenie? – to pytania, na które nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Właśnie dlatego określenie odpowiedniej kwoty pieniężnej rekompensaty za te doświadczenia stanowi duże wyzwanie.
Istnieją jednak konkretne czynniki, które wpływają na wysokość zadośćuczynienia. Będzie to przede wszystkim:
- rozmiar cierpień (psychicznych i fizycznych),
- stopień uszczerbku na zdrowiu,
- jego charakter (czy jest trwały, czy czasowy),
- czas trwania cierpień,
- Twój wiek,
- nieodwracalność następstw wypadku,
- szanse na przyszłość,
- bezradność życiowa,
- rozmiar negatywnych emocji doznanych przez Ciebie w związku ze śmiercią bliskiej osoby.
Wysokość zadośćuczynienia zawsze ustala się jednak, biorąc pod uwagę indywidualne okoliczności danej sprawy. Z tego powodu kwoty przyznane poszkodowanym w podobnych sprawach mogą znacznie się od siebie różnić.
Odszkodowanie a zadośćuczynienie – podsumowanie
- Odszkodowanie przysługuje za szkody o charakterze majątkowym, a zadośćuczynienie to rekompensata krzywd (cierpienia fizycznego i psychicznego).
- O ile więc wysokość odszkodowania łatwo jest wyliczyć (będzie to suma kosztów i utraconych korzyści poniesionych przez Ciebie w związku z danym zdarzeniem), to inaczej sprawa wygląda w przypadku zadośćuczynienia. Krzywdy nie da się łatwo oszacować w pieniądzu.
- Wysokość zadośćuczynienia ustala się w oparciu o takie czynniki, jak choćby Twój wiek, czas trwania cierpień, ich rozmiar i stopień uszczerbku na zdrowiu. Zawsze jednak pod uwagę bierze się okoliczności konkretnego przypadku i każdą sprawę ocenia się indywidualnie.